ضرورت توجه به ابعاد غیرتکنیکی در حوزه مهندسی کشور

به گزارش  گروه اقتصادی خبرگزاری برنا به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی؛ «عباس آخوندی» وزیر راه و شهرسازی در یازدهمین کنگره بین‌المللی مهندسی عمران ضمن ابراز خرسندی برای حضور در جمع اساتید دانشگاه و دانشجویان دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه تهران در خصوص اهمیت بحث مهندسی عمران در کشور بیان کرد: در حال حاضر بیش از یک سوم بخش تشکیل سرمایه و اقتصاد ملی در ایران در حوزه مهندسی عمران صورت گرفته و مفهوم توجه به این حوزه، افزایش بهره‌وری در حدودا یک سوم از سرمایه ملی در کشور خواهد بود، به عبارتی دیگر یک درصد افزایش بهره‌وری در این بخش می‌تواند در ۰.۳ از کل اقتصاد ایران افزایش بهره‌وری داشته باشد که قطعا موضوعی ساده نبوده و نمی‌توان به راحتی از آن عبور کرد.

آخوندی در این راستا مفهوم اصلی مهندسی را حل مسئله دانست و افزود: به تصور من یک مهندس کار دیگری جز حل مسئله ندارد، زمانی که موضوع حل مسئله را در حوزه مهندسی و جامعه حرفه‌ای بحث می‌کنیم پیچیدگی ماجرا از آنجایی شروع می‌شود که موضوع حل مسئله تنها دارای ابعاد تکنیکی نبوده و اگر بخش‌های غیرتکنیکی آن مهمتر از بخش تکنینی نباشد قطعا کم اهمیت‌تر نخواهد بود.

وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: به تصور من مشکلی که در حال حاضر در حوزه مهندسی با ان روبه‌رو هستیم آن است که پس از گذشت ۸۰ سال از قدمت دانشکده فنی هنوز درگیر این مسئله بوده و در بخش تکنیک متوقف شده‌ایم.

وی با بیان اینکه متأسفانه طی ۱۷۰ تا ۸۰ واحد گذرانده شده در رشته مهندسی عمران در دانشگاه بخش اعظمی از مطالب مربوط به بخش تکنیکی حوزه عمران است گفت: این درحالی است که وقتی حوزه عمران را در جامعه مورد بررسی قرار می‌دهیم شاهد ابعاد بسیار گسترده‌ای از آن هستیم، مسائلی که قطعا یک مهندس پیش از ورود به حوزه مهندسی باید آن ها را مورد توجه قرار دهد.

ضرورت تغییر انگاره آموزش مهندسی در کشور

این مقام مسئول همچنین در ادامه سخنان خود با تأکید بر ضرورت تغییر انگاره آموزش مهندسی در کشور بیان کرد: من در این راستا به مقایسه نحوه آموزش مهندسی خود در دانشگاه تهران و آموزش مهندسی برای پسرم در دانشگاه UCL لندن پرداخته و شاهد بودم که ما در روز نخست دانشگاه با حجم بالایی از ریاضیات ۱ مواجه شده و درگیر آن بودیم درحالی که دانشجویان مهندسی لندن در روز نخست از پروژه‌های بزرگ عمرانی شهر بازدید کرده و به آن‌ها تأکید شده بود که شما در آینده باید مشکلات این پروژه‌ها را حل نمایید.

عضو کابینه دولت دوزادهم ادامه داد: پسرم به این نکته اشاره می‌کرد که در روزهای ابتدایی به ما آموزش می‌دادند که در صورت اتمام دوره تحصیل می‌خواهید چه کاره شوید و در نهایت چه هدف و موضوعی را دنبال می‌کنید، موضوع مهم آن است که ابتدا جنس مسئله و مشکلات را شناخته و سپس به سراغ مسائل تئوری و درسی روید.

به گفته آخوندی این درحالی است که من یاد ندارم کسی در دانشکده فنی تهران اینگونه با دانشجویان رفتار کرده باشد، من خود در زمان دانشگاه حدودا ۲۰ واحد ریاضی را با اساتید برجسته و سخت‌گیر گذراندم ولی نکته مهم آن بود که در آخر کار نمیدانستیم چه مسئله‌ای را باید حل کنیم و زمانی که از دانشگاه بیرون می‌رویم چه کاره خواهیم شد؟

وزیر راه و شهرسازی با اشاره به این مطلب که متأسفانه همچنان تمام بخش آموزش مهندسی در ایران در مجموعه‌ای از مسائل تکنیکی خلاصه می‌شود گفت: هنوز مواردی چون حل مسئله و ابعاد گوناگون سیاسی، اجتماعی، حقوقی و اقتصادی حوزه مهندسی مورد توجه ما در دانشکده‌های فنی نیست در حالی که این دانش بسیار بیشتر از یک مسئله تکنیکی ارزش داشته و دارای اهمیت است.

وی در این‌باره افزود: نکته مهم آن است که مشکل مذکور به وسیله یک نهاد و مقام دولتی رفع نشده و نیاز به یک اجماع از سوی جامعه حرفه‌ای و دانشگاهی دارد، در حقیقت جامعه حرفه‌ای باید اعلام کند که از دانشگاه چه مواردی را می‌خواهد و در مقابل نیز دانشگاه بتواند تعامل خوبی را با آن برقرار کند.

این مقام مسئول در اشاره به مسائل اقتصاد سیاسی ایران نیز بیان کرد: به تصور من نحوه تأمین مالی پروژه‌های بزرگ و نحوه ارجاع فعالیت مهندسی در کشور یکی از اشکالات بنیادین در این حوزه به شمار می‌رود، درحال حاضر پروژه‌های بزرگ در ایران به دلیل ماهیت اقتصادی‌شان همچنان توسط دولت تعریف شده و ما شاهد هستیم که تعداد پروژه‌های بزرگ و خارج از حوزه کاری دولت بسیار در کشور کم و محدود هستند.

عضو کابینه دولت تدبیر و امید همچنین خاطرنشان کرد: هم‌اکنون با وجود تعداد بسیاری شرکت‌های بزرگ بورسی حتی یک درصد از آن‌ها به گونه‌ای نیستند که از ابتدا در بخش خصوصی متولد، رشد کرده و در نهایت تبدیل به بنگاه عمومی بزرگ مقیاس شده باشند بلکه ابتدا در دولت شکل گرفته و با خمیرمایه‌ای از بنگاه‌داری ۱۰۰ درصد دولتی، از دولت به بخش خصوصی منتقل شده‌اند.

آخوندی درباره مشکلات موجود در حوزه نحوه ارجاع کار مهندسی در ایران نیز بیان کرد: هم‌اکنون شرایطی در کشور حاکم است که ارجاع کار به یک بنگاه دولتی برای تمام مقامات ایران بسیار کم‌هزینه‌تر از آن است که پروژه‌ای به شکل رقابتی به شرکت‌های رقیب بخش خصوصی ارجاع داده شود، مسئله‌ای که بسیار جدی بوده و از اهمیت بالایی برخوردار است.

وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: در حال حاضر مکررا می‌بینیم که دستگاه‌هایی که در حوزه عمران حجم حضور بسیار زیادی دارند توسط یک لایه از نهادهای عمومی غیردولتی بوده و اگر هم از سوی بخش خصوصی باشد به عنوان بنگاه‌های دسته دوم نهادهای مذکور محسوب می‌شوند.

انباشت دانش مهندسی در بنگاه‌های خصوصی محقق می‌شود

وی با تأکید بر این نکته که واقعیت اقتصاد سیاسی همین مشکلات بوده و قابل پنهان کردن نسیت گفت: می به خوبی می‌دانم که در این سیستم حرفه مهندسی شکل نخواهد گرفت چراکه محل انباشت دانش و حرفه مهندسی و فناوری در بنگاه‌های دولتی نبوده و تنها بنگاه بخش خصوصی است که می‌تواند این مسئله را رفع کند.

به گفته این مقام مسئول همه در زمان سخنرانی و به ظاهر از ارجاع کار به بخش خصوصی صحبت می‌کنند ولی در عمل همه سیستم‌ها در فرایند ارجاع کار به سراغ بنگاه‌های دولتی می روند چراکه اجرای کار را از این طریق کم‌هزینه‌تر، بی‌ریسک‌تر، بی‌حرف و سخن‌تر و سالم‌تر می‌بینند.

عضو کابینه دولت دوازدهم در ادامه سخنان خود تأکید کرد: من به عنوان فردی که در حوزه عمران تحصیل کرده و در بخش سیاست‌گذاری نیز کار کرده‌ام به خوبی می‌دانم که بدون حل این مسئله اساسا امکان انباشت دانش مهندسی وجود ندارد، مشکلی که همه باید برای حل آن تلاش کرده و اجماع ملی برای ان داشته باشند چراکه بدون شک نیازمند بازنگری تمامی جزئیات مسئله خواهد بود.

آخوندی با بیان این نکته که ما هنوز در بحث فلسفه مهندسی در کشور دارای مشکل هستیم گفت: به واقع بحث محاسبات در علم مهندسی چگونه صورت می‌گیرد؟ درحال حاضر تمام دانش مهندسی ما در کشور تجویزی بوده و با ضرایب احتیاطی محاسبه صورت می‌گیرد، حال اگر کسی از یک مهندس بخواهد تا فعالیت خود را براساس سیستم عملکردی انجام دهد می‌بینیم که تمام امور از زمان طراحی تا عقد قرارداد، بیمه مهندسی و اجرای کار و پرداخت صورت وضعیت همه دچار مشکل می‌شود به همین دلیل همه افراد سریعا و از ابتدا به سراغ همان روش تجویزی گذشته رفته و از آن استقبال می کنند.

وزیر راه و شهرسازی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید براینکه ما تاکنون پروژه‌های مهندسی شکست‌خورده بسیاری در کشور داشته‌ایم که هیچ‌کدام قابل پیگیری نبوده است گفت: به نظر شما دلیل این اتفاق چیست؟ پروژه‌هایی که همگی در سیستم مهندسی تجویزی طراحی شده و اگر سیستم آن‌ها را از ابتدا بررسی کنید می‌بینید تمامی اجزاها به خوبی رعایت شده اما در آخر کار این سوانح را به وجود آورده‌اند.

وی ادامه داد: تصور کنید من در وزارتخانه پروژه‌ای را به مناقصه گذاشته و یک شرکت مهندسی برنده آن می‌شود. در این زمان مقررات از این شرکت چه می خواهد؟ به جز صلاحیت سازمان نظام فنی و اجرایی که با مدارکی چون لیست تعداد مهندسان و ماشین آلات و پروژه‌های مختلف توسط یک سیستم کاملا اداری در سازمان برنامه و بودجه صادر می‌شود، مورد و مدرک دیگری را طلب می‌کند؟ حال تصور کنید این پروژه پس از اخذ صلاحیت به مرحله اجرا رسید ولی نتیجه مطلوب حاصل نشد، شما در این زمان از چه کسی می توانید شکایت کنید؟ از کارمند سازمان برنامه بودجه؟ متأسفانه بحث بیمه عملکرد مهندسی به هیچ وجه در سیتم ما معنی و وجود خارجی ندارد و سیستم تنها با مدارکی خام و ابتدایی صلاحیت اجرای امور را صادر می‌کند.

عضو کابینه دولت تدبیر و امید با تأکید براینکه قطعا عملکرد نهایی برای همه افراد در اجرای پروژه‌های مهندسی اهمیت دارد نه انجام شدن جزئیات فرایند گفت: وقتی در یک فضای به ظاهر رقابتی پروژه‌ای شکست می‌خورد، ضرر اصلی به سمت چه کسی روانه خواهد شد؟ با وجود اخذ ضمانت‌نامه این ریسک را خود افراد تحمل می‌کنند و یا دولت؟ این درحالی است که اگر بخش خصوصی به جدیت وارد حوزه کاری شود خود متحمل ریسک و ضرر خواهد بود.

آخوندی با تأکید براینکه رقابت در این فضا به هیچ وجه منصفانه نخواهد بود گفت: قطعا مشکلات ما بسیار فراتر از مسائل تکنیکی در حوزه مهندسی عمران خواهد بود و این مسئله ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین موضوعات به شمار می‌رود.

وزیر راه و شهرسازی با اشاره به مشکلات بسیار زیاد حوزه نظام مهندسی ساختمان نیز در کشور بیان کرد: این سازمان امروز به توزیع کوپن بین مهندسان و تامین امضاهای لازم برای قرارداد مشغول است، اقدامی که وقتی از ان سخن گفته و انتقاد می‌شود غوغایی به وجود می‌اید که چرا در مورد آن بحث می‌کنید، به واقع از چنین نظامی ارزش مهندسی و یا بنگاه مهندسی خارج می‌شود؟

وی در ادامه ضمن تأکید بر ضرورت همکاری بیشتر دانشکده‌های فنی و مهندسی با دانشکده حقوقی در مورد مسائل مربوط به اقتصاد مهندسی و سیاسی بیان کرد: به نظر شما می‌توان یک بنگاه مهندسی فقط ایرانی در کشور داشت؟ قطعا یک بنگاه باید بتواند در محیط بین‌المللی فعالیت کند، همانطور که اساتید بزرگوار ما در بهترین دانشگاه‌های جهان تحصیل کرده‌اند باید بنگاه‌های مهندسی ما نیز در سطح جهانی و با بنگاه‌های بین المللی حرفه‌ای به رقابت بپردازند.

این مقام مسئول با تأکید براینکه دانشگاه عمران و مهندسی و جامعه حرفه‌ای خود باید متقاضی رفع موانع در حوزه اقتصاد مهندسی شوند گفت: ما مرتب در سیستم اداری خود به این موضوع می‌پردازیم ولی تا زمانی که این مسئله تبدیل به یک خواسته عمومی نشود قطعا کاری از پیش نخواهد رفت.

عضو کابینه دولت تدبیر و امید و با بیان این مطلب که بحث مهندسی و تکنیک با بحث بنگاه‌داری ۲ روی یک سکه هستند گفت: اگر آموزش مهندسی در آخر کار تبدیل به امکان شکل‌گیری بنگاه‌های بزرگ مهندسی نشود، بدون شک از این آموزش مهندسی نرخ بهره‌وری لازم به دست نخواهد امد چراکه اینگونه آموزش‌ها باید در بنگاه‌های مختلف انباشت شده و مرتب مورد بهبود و بازنگری قرار بگیرند.

آخوندی در ادامه سخنان خود محیط اقتصادی، محیط حقوقی مناسب، پشتوانه نظام مالی و یک سری محیط بالنده را لازمه ایجاد بنگاه‌داری دانست و گفت: در حال حاضر این محیط برای بنگاه‌داری در کشور وجود ندارد و نکته مهم ان است که تا زمان عدم درک صورت مسئله امیدی به بهبود شرایط نیز وجود ندارد.

تبدیل نظام مهندسی به سازمان توزیع کوپن به معنای مرگ حرفه مهندسی است

وی محیط بنگاه‌داری مهندسی و فرآیند اموزش مهندسی ۲ صورت مسئله اساسی در حوزه مهندسی عمران قلمداد کرد و افزود: درحال حاضر مهندسان تربیت شده در کشور بیتشر تکنسین و فن‌گرا هستند تا رفع‌کننده مسائل چراکه از مفاهیم تعهد مهندسی، موضوعات مالی و اقتصادی آن نیز چیزی نمی دانند.

وزیر راه و شهرسازی با بیان این مطلب که متأسفانه قرارداد و مفهوم آن در حیطه آموزش مهندسی ما در کشور دیده نشده است گفت: به تصور من مهندس در حوزه نظام مهندسی باید در محور قرار گرفته و مسئولیت کار خود را بپذیرد، سازمان نظام مهندسی نیز نباید به عنوان یک سازمان توزیع‌کننده کوپن عمل کند بلکه باید در راستای جمع‌آوری مهندسان با هدف اعتلای دانش مهندسی اقدام کند.

آخوندی در ادامه سخنان خود تبدیل نظام مهندسی به سازمان توزیع کوپن را مرگ حرفه مهندسی دانست و افزود: در حوزه مقررات ملی ساختمان باید به سمت عملکردگرایی رفته و دانش و راه‌حل‌های نوین باید در کنار سیستم تجویزی قرار بگیرد.

وزیر راه و شهرسازی فرضیه خود در حوزه نظام کلی را تنها بر مبنای رقابت اعلام کرد و گفت: بدون شک تنها موردی که می‌تواند بنگاه‌داری را در ایران ایجاد کند رقابت سالم در حوزه مهندسی خواهد بود.

این مقام مسئول ضمن ابراز آمادگی در خصوص ارائه کمک در حوزه استارت‌آپ‌ها و حوزه‌های تکنیکی و اموزشی به دانشگاه بیان کرد: امید داریم که از این پس با کمک‌های دانشکده فنی که بنیان‌گذار دانش مهندسی نوین و مدرن در ایران است بتوانیم بار دیگر پرچم‌دار اصلاح محیط کار مهندسی در کنار آموزش تکنیک‌های این حرفه باشیم.