تنگه هرمز چقدر اهمیت دارد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری برنا، روحانی در نشستی خود با مقامات سوئیسی گفته بود: «آمریکایی‌ها مدعی شده‌اند که میخواهند به طور کامل جلوی صادرت نفت ایران را بگیرند، آنها معنی این حرف را نمی‌فهمند، چرا که اصلا معنی ندارد که نفت ایران صادر نشود و آن وقت نفت منطقه صادر شود، اگر شما توانستید این کار را بکنید تا نتیجه اش را ببینید.»

تنگه هرمز در باریک ترین نقطه ۳۴ کیلومتر عرض دارد. کف دریا در تنگه هرمز شیب نسبتا تندی در جهت شمالی ـ جنوبی دارد. با به کارگیری نفتکش‌های سنگین در دهه‌های اخیر، عبور و مرور این نفتکش‌ها به ژرف‌ترین بخش تنگه‌ هرمز در نزدیکی کرانه‌های مسندم منحصر شد. تا سال ۱۳۵۸ راه کشتی‌های نفتکش در تنگه‌ هرمز از میان جزیره قوئین کوچک و کرانه‌های صخره‌ای جزیره مسندم می‌گذشت.

در این سال، دولت عمان به سازمان مشاوره دریایی بین‌المللی (ایمکو) اعلام کرد که نمی‌تواند سلامت کشتی‌هایی را که از میان صخره‌های جزیره قوئین کوچک و صخره‌های جزیره مسندم عبور می‌کنند، تضمین کند و خواست تا مسیر کشتیرانی شمال جزیره السلامه تا مرزهای دریایی با ایران را به رسمیت بشناسد.

از آن تاریخ دو مسیر دریایی برای عبور نفتکش‌ها در شمال و جنوب و به موازات هم در میان جزایر قوئین (قوئین بزرگ و قوئین کوچک) و مرزهای ایران و عمان در نظر گرفته شد. این بدان معناست که تنها 3 کیلومتر مسیر قابل عبور برای نفتکش‌ها وجود دارد.

                          ​

برای درک اهمیت اقتصادی تنگه هرمز تنها کافیست بدانیم روزانه چند میلیون بشکه نفت از این تنگه برای صادرات به نقاط مختلف دنیا، از جمله آمریکا، عبور می‌کند. چندی پیش دریادار سیاری، معاون هماهنگ کننده ارتش و فرمانده سابق نیروی دریایی، در گفتگویی اعلام کرد انبار انرژی جهان درمنطقه خلیج فارس قرار دارد و روزانه ۱۷میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز عبور می‌کند. این آمار مورد تأیید آژانس اطلاعات انرژی آمریکاست و باید به آن بیش از 2 میلیون بشکه میعانات گازی و فرآورده‌ای نفتی را نیز اضافه کرد.  

این ارقام معادل ۴۰ درصد کل نفت حمل شده توسط کشتی‌های نفت‌کش و نزدیک به ۲۵ درصد کل عرضه جهانی نفت است. حدود ۶۸ درصد ذخایر شناخته‌شده نفت و گاز طبیعی دنیا در خلیج فارس قرار دارد و امنیت تنگه هرمز نقش کلیدی در تأمین بی‌وقفه انرژی دنیا دارد.

از طرف دیگر امنیت خلیج فارس در گروی امنیت تنگه هرمز است و نیروهای دریایی حاضر در منطقه خلیج فارس پشتیبان تأمین امنیت عبور جریان انرژی از تنگه باب ‌المندب بوده و غیر مستقیم بر عبور روزانه  3میلیون بشکه نفت از تنگه باب المندب وکانال سوئز نظارت می‌کنند.

صادرات گاز بزرگترین صادر کننده گاز طبیعی جهان یعنی قطر نیز از راه تنگه هرمز به آسیا و اروپا ارسال می شود که میزان این صادرات ۳۱ میلیون تن در سال است. 90 درصد صادرات نفت تولید کنندگان خلیج فارس نیز توسط تانکرهای نفتی از این مسیر عبور می کند.

به گفته جامعه اطلاعاتی آمریکا، ایران توانایی بستن تنگه هرمز را برای مدت کوتاهی دارد. اما همین مدت کوتاه برای کشورهای بسیاری از جمله کشورهای اروپایی و آمریکا بسیار خسارت بار است. اگرچه برخی چنین عملی را غیرمنطقی می‌دانند چرا که تقریباً تمام نفت ایران از طریق این تنگه صادر می‌شود و دولت آمریکا نیز انتظار عملی شدن چنین تهدیدی را ندارد چرا که بیشترین آسیب را به خود ایران وارد خواهد کرد. اما در شرایطی که میزان صادرات نفت ایران بر اساس تهدید طرف آمریکایی به «صفر» برسد، بدان معنی است که محدودیت بستن آن برای ایران نیز از بین می‌رود. بر اساس آمار آژانس اطلاعات انرژی آمریکا؛ در صورتی که تنگه هرمز در نبود صادرات نفتی ایران بسته شود؛ عربستان سعودی، قطر و کویت به عنوان صادرکننده و آمریکا، ژاپن و چین به عنوان وارد کننده متحمل سنگین‌ترین ضررها می‌شوند.