سیاست زدگی روی ریل های خسته

یاشا امید_رییس دولت اصلاحات در پشت تریبون قرار می گیرد جمعیت با تشویق از وی استقبال می کنند.سخنرانی آغاز می شود.از اردبیل می گوید از اردبیل کهن،از تاریخ ایران،از مقدس اردبیلی و از رشادتهای ملت در دوران مشروطه و انقلاب تمجید می کند.

مردم با شور و شوق ازسخنان رییس جمهور وقت استقبال می کنند.

لحظاتی بعد یک شعار سخنرانی وی را تقطیع می کند.متوجه معنای آن نمی شود.به سخنرانی ادامه می دهد و باز عده ای  با هماهنگی قبلی شعار سر می دهند.

شعار توجه وی را جلب می کند.مردم به جای دمیر یول شعار راه آهن سر می دهند.سید لبخندی می زند به سخنانش ادامه می دهد که باز شعار راه آهن و قطار سر داده می شود.رئیس دولت اصلاحات تسلیم این صحنه می شود و قول راه آهن را به مردم استان اردبیل می دهد.

دو سال بعد،نهم تیر 83 رییس دولت اصلاحات  برای افتتاح سد یامچی وارد استان اردبیل می شود. در جمع مردم نیر در ورزشگاه تختی حاضر می شود و  سبلان نماد سربلندی اردبیل بیان می شود.از استعدادهای بی نظیر اردبیل در کشاورزی و دلبستگی مردم به اهل بیت تقدیر می شود و به بخش اصلی سخن می رسد:

در سال 81 در سفر به اردبیل عرض کردم که باید پروژه مهم اتصال اردبیل به شکه راه آهن محقق شود.بودجه مناسبی برای مطالعات اولیه اختصاص یافته است و همچنین قول دادم راه آهن از محل مشارکت مردمی احداث شود که به علت عدم استقبال از مشارکت،طرح احداث راه آهن میانه به اردبیل در سازمان مدیریت و برنامه ریزی می باشد و به نهاد اجرایی ذی ربط تحویل داده خواهد شد.

وی در این سفر سد یامچی را افتتاح نمود و رفت...‌

سخت ترین پروژه ریلی کشور

شاید  از قطار اردبیل نوشتن سخت باشد.طرحی که در بررسی آن همه آماج و آمال گره های یک کشور در حال  توسعه دیده می شود.

طرحی  که با  شعار به عنوان مطالبه مطرح می شود و سرانجامی میابد که دغدغه های آن تاکنون جاریست.

آغاز به کار قطار به سدهٔ ۱۵۰۰ میلادی باز می‌گردد در ابتدا ریل قطار از جنس چوب و واگن‌ها توسط اسبان پر قدرت کشیده می‌شد.قطار بخار در اوایل سده ۱۸۰۰ اختراع گردید.

اولین مسیر راه آهن در ایران بندر انزلی را به پیر‌بازار و به رشت متصل می نمود که بعدها جمع آوری شده‌است. تنها بازمانده این مسیر یک لوکوموتیو بخار است که بر روی آخرین قطعه چندمتری ریل، هنوز در داخل محوطه سازمان بنادر انزلی خودنمایی می‌کند و تاریخ ۱۸۴۸(1226شمسی) را بر روی خود دارد. ۱۲ کیلومتر از این مسیر تا اواسط دوره رضا شاه همچنان مورد استفاده بوده است.

شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور مسئول اجرا و هشت پیمانکار دست اندرکار طرح راه آهن اردبیل-میانه می شوند.

طرح با 62 دستگاه تونل به طول 23814 متر،4 کیلومتر پل دره ای،3کیلومتر پل آبرو،36 میلیون متر مکعب عملیات خاکی با شرایط خاص ژئو تکنیکی «سخترین و بزرگترین پروژه ریلی کشور» می باشد.

در محور  8 ایستگاه شامل 2 ایستگاه تشکیلاتی مسافری به نامهای سبز و اردبیل،3 ایستگاه مسافری به نامهای فیروزآباد،گنجگاه و مهماندوست و 3 ایستگاه بین راهی پیش بینی شده است.

مسیر راه آهن میانه _اردبیل به طول 175 کیلومتر شامل 12 قطعه اجرایی از ایستگاه زاویه در شهرستان میانه آغاز و در ابتدای طرح وارد منطقه کوهستانی می گردد.از حاشیه سد شهریار عبور کرده و به موازات رودخانه سنگور چای از مناطق کوهستانی وارد مناطق تپه مهور شده و پس از طی مسیر به موازات جاده اردبیل-کورائیم وارد ایستگاه اردبیل می گردد.

محور با مشارکت 8 شرکت پیمانکاری وارد فاز اجرا می شود.

این طرح در سال 84  استارت می خورد تا در 89 به اتمام برسد. در سال84 پروژه بزرگ راه‌آهن اردبیل- میانه کلنگ‌زنی شد و وعده پنج‌ساله برای اجرای این پروژه  توسط دولت نهم داده شد.

علی نیکزاد  به عنوان اولین استاندار دولت احمدی نژاد در اردبیل معرفی می شود.وی بارها از پیگیری‌هایش برای راه آهن اردبیل سخن می گوید. دفترش  میزبان چندین وزیر و معاون وزیر بوده است تا راه آهن اردبیل را به سرانجام برساند؛ گاه از کم کاری پیمانکار گفته می شود و گاه نبودِ مصالح و عدم تخصیص اعتبار از سوی مجری مطرح می شود.

20 درصد کار در 4 سال

طرح پس از چهار سال در سال 88 با تخصیص کامل اعتبار با 20 درصد پیشرفت اعلام می شود.

در دولت دهم امیدواری برای پایان راه آهن اردبیل بیشتر شد در سیستم مدیریت کشورمان،یکی از بزرگترین آرزوهای استانهای محروم آن است که شخصی بومی در بدنه دولت حضور داشته باشد.حضور نیکزاد به عنوان وزیر راه و ترابری همگان را امیدوار نموده بود پروژه راه آهن اردبیل با شتاب بیشتری به بهره برداری برسد

چرا که هم فال بود هم تماشا هم مدیر بومی در دولت حضور داشت و هم بودجه عمرانی به اندازه کافی در دولت تعریف شده بود

علی نیکزاد البته در اهتمام برای اتمام پروژه راه آهن تنها استاندار و وزیری نبوده است که می کوشید. منصور حقیقت پور، سید حسین صابری و اکبر نیکزاد هم بارها و بارها از پیگیری‌  برای به سرانجام رسیدن راه آهن خبر داده ند. میزان  افزایش پیشرفت فیزیکی در پنج سال مدیریت  این سه استاندار حدود سی درصد اعلام شده بود.

نیکزاد در زمانی که عهده‌دار مسند وزارت راه و شهرسازی بود بارها به اردبیل سفرکرد و بر تسریع در روند پروژه تاکید کرد؛ نیکزاد در زمان وزارت  گفت که راه آهن اردبیل به جمهوری آذربایجان و در نهایت به مسکو وصل می‌شود؛ اما هنوز عملا پروژه  تا افتتاح راه درازی داشت و این بیشتر به یک برنامه دراز مدت و یا یک اقدام تبلیغاتی  می‌ماند. وی در ده کیلومتری اردبیل  و در مسیر جاده آبی بیگلو کلنگ احداث ایستگاه را بر زمین زد تا ایستگاه  زودتر از ریل  به مقصد برسد واعلام نمود که سوت قطار در سال 92 در اردبیل به صدا در خواهد آمد.

هر چند که در آن مقطع  مکان یابی ایستگاه هم خود محل مناقشه بود. کارشناسان می‌گویند که محل احداث آن هم به لحاظ بُعدِ مسافت و هم شرایط جوی منطقه چندان مناسب پروژه نیست و سرنوشتی مشابه فرودگاه اردبیل را برایش متصور هستند.

بودجه شاه تیتر همه بهانه ها

در سال 92 کشور همراه با تحریهمای سنگین و بدهی فراوان تحویل دولت یازدهم شد.

خدابخش استاندار اردبیل شد و در اولین اظهار نظر از میزان پیشرفت طرح راه آهن گفت: نصف مسیر پیشرفت فیزیکی پروژه طی شده و تا رسیدن به  ایستگاه آخر زمان و بودجه زیادی می‌طلبد.

بنظر می رسد در خصوص رقم پیشرفت پروژه اطلاعات درستی به آقای خدابخش منتقل نشده بود.

وقتی مجید خدابخش استاندار اردبیل شد و مگاپروژه‌هایش را تعریف کرد، پیگیری راه آهن را هم  در آن لیست گنجاند. خدابخش در اوایل صدارت خود گفت:« پیشرفت فیزیکی این پروژه نیز 51 درصد است بطوری که تا کنون برای این پروژه عظیم 270 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده و بالغ بر 780 میلیارد تومان اعتبار جدید نیاز دارد و چیزی کمتر از 30 درصد بودجه آن محقق شده است.»

استاندار اختصاص بودجه لازم را کلید توسعه این پروژه می‌دانست؛ اما از طرفی دیگر می‌گفت:« اگر بودجه لازم به این پروژه اختصاص داده شود قطعا ما شرمنده مردم نخواهیم شد در غیر اینصورت باید راه‌های دیگری را برای تکمیل آن تدارک دید.»  وی همچنین از تلاش خود و نمایندگان اردبیل برای اخذ ردیف بودجه از دولت و افزایش سهم پروژه راه آهن در بودجه خبر داد. آنچه بهارستان نشین‌های اردبیل هم  با آن موافق هستند. در بودجه سال 93 از محل تسهیلات ارزی منابع خارجی «فاینانس»، سهم تخصیص یافته  پروژه راه آهن اردبیل 250 میلیون یورو بود. مبلغی که به گفته نمایندگان رقم قابل توجهی بود و می‌توانست پیشرفت پروژه نیمه تمام اردبیل را تا اندازه‌ای سرعت بخشد.

نمایندگان مجلس نهم همراه با مجید خدابخش تلاش نمودند تا این طرح را به اتمام برسانند.

در چنین حال و هوایی بود  که نماینده ای از مسیر جدید راه آهن سخن گفت که با نگاه معنادار آخوندی روبرو شد.

حقیقت پور؛ استاندار دوم احمدی نژاد در اردبیل بود که دو سال در آن مسئولیت ماند. در آن دوره راه آهن از پروژه‌هایی بود که سر خط‌های خبری را به خود اختصاص می‌داد و  تیتر یک رسانه‌ها بود و  پروژه پیشرفت چندانی داشت. بودجه هم  شاه تیتر حرکت کند طرح بود.

وی از ایجاد «چهارراه ریلی اردبیل» خبر داده بود.مسیری تازه برای راه آهن در اردبیل که ادامه راه آهن بستان‌آباد به سراب است که در این طرح به نیر و سرعین متصل می‌شود. و در نهایت به آستارا ختم می‌شود. وی این طرح را سهل‌الوصول‌تر از میانه – اردبیل می‌دانست.

در دولت یازدهم نیز اعتبارات مطابق گذشته به طرح اختصاص می یابد.نمایندگان و مسئولان از تلاش خود برای طرح به مردم گزارش می دهند.

انتخابات مجلس دهم فرا می رسد.کاندیداها در وعده اتمام راه آهن از یکدیگر پیشی می گیرند.نزاع لفظی نمایندگان مجلس نهم مذاق مردم را با دمیر یول پیوند داده است.انتخابات پایان می پذیرد و 7 نماینده استان اردبیل مشخص می شود.نمایندگان مردم همگام با دولت  تلاش برای اجرایی نمودن طرح را بیشتر می کنند.

در این میان تلاش نماینده ولی فقیه در استان اردبیل نیز پررنگ تر جلوه  می نماید دیدار وی با رییس دولت و مقام معظم رهبری و مسئولان مربوطه راه رای برای نمایندگان و استاندار هموار می نماید.

نمایندگان وزیر راه به استان فرا می خوانند و برای اولین بار عالی ترین مقام وزارت راه و شهر سازی همراه متخصصان  به صورت کارگاهی در جریان مشکلات پروژه قرار می گیرد.

در بودجه با آنکه سهم عمرانی در اکثر استانها کاهش یافته است بودجه قابل توجهی برای بخش عمرانی و راه آهن اردبیل اختصاص یافته است.دمیر یول دیگر پروژه ملی شده است و حساسیت بر روی آن بیش از گذشته است.می توان گفت این طرح حیثیتی شده است.

آخوندی در سفر به اردبیل در جریان جزییات طرح و مشکلات پیمانکاران قرار گرفت،پس از این سفر بود که کریمی در گفتگو با رسانه ها از برکات این سفر گفت و عنوان نمود از قول من بنویسید سوت قطار در1400 در اردبیل به صدا در خواهد آمد.

منتقدان چه می گویند؟

البته نگاه منتقدان به این پروژه نیز قابل توجه است.منتقدان بر این باورند که بخش قابل توجهی از بودجه ای که به استان اردبیل اختصاص می یابد در بخش راه آهن هزینه می شود و با بودجه ای که در راه آهن صرف شده است تاکنون تمام بزرگراههای استان و سدها پایان پذیرفته بود و ثمر آن برای استان بیشتر بود.

این گزارش در خصوص میزان پیشرفت  طرح تا امروز عددی را اعلام نمی کند.چنانچه رقمهای اعلامی توسط مسئولان  گذشته در خصوص پیشرفت راه آهن اردبیل-میانه به واقعیت نزدیک نمی باشد.اساساً در بزرگترین طرح ریلی کشور با این میزان تونل،پل و مسیر کوهستانی بطور دقیق نمی توان میزان پیشرفت را اعلام نمود.توجه به این نکته نیز لازم است که مسیر پروژه در آینده نیز ممکن است با مشکلات قبلی همراه باشد.

این طرح با این وسعت در مقاطع مختلف با اشکالات وسیعی روبرو شده است که بالاجبار به دوباره سازی در قطعه هایی منجر گردیده است.لذا به میزان دقیق نمی توان میزان پیشرفت طرح را اعلام نمود.

سوت قطار فقط تا سه سال دیگر

چند ماه بعد از استقرار دولت دوازدهم،خدابخش از استانداری اردبیل خداحافظی می کند و عازم تبریز می شود.کش و قوس برای استانداری اردبیل آغاز می شود.

بهنام جو در مقام عالی استان قرار می گیرد.وی در گذشته معاونت عمرانی استانداری اردبیل را بر عهده داشته است نگاه مردم و سیاسیون به ایشان همان افق آبادانیست که آمده است امور عمرانی که بر زمین مانده است را سر و سامان دهد.

بهنام جو در روزهای آغازین استانداری از آنکه در 12 سال قبل در زمان معاونت وی طرح کلید خورده  و به اتمام نرسیده است ابراز تاسف می نماید. وی از ضرورت اختصاص سالانه 400 میلیارد تومان برای تکمیل راه آهن طی 3سال آینده را خواستار شد.

وی ضمن بازدید از پروژه اعلام نمود با استقبال و تعهد پیمانکاران برای اجرای این طرح قرار شد برنامه زمان بندی اصلاحی برای اجرای راه آهن حداکثر ظرف سه سال آینده ارائه شود.

بهنام جو میزان  پیشرفت طرح را در روزهای پایانی آذر ماه 96،چهل و شش درصد اعلام نمود  که نشان از اشراف وی بر این طرح ملی دارد.چرا که 12 سال گذشته نشان داده است یکی از آفتهای طرح،سیاست زدگی و پوپولیسم می باشد که حتی در خصوص رقم اعلامی میزان پیشرفت طرح نیز شاهد آن بوده ایم.

برای اتمام طرح همت همگان و دست اندرکاران نیازمند است.به طور متوسط روزانه باید یک میلیارد تومان برای راه آهن اختصاص داده شود تا سه سال آینده شاهد شنیدن سوت قطار در اردبیل باشیم.

در بودجه سال 97 مبلغ 135 میلیارد تومان برای طرح اختصاص داده است که افزایش آن تا 300 میلیارد تومان از صندوق توسعه  پیش بینی شده است که تحقق آن نیاز به تلاش نمایندگان و مسئولان استان دارد.

بهنام جو ضمن تزریق انرژی بر مجریان طرح اعلام نمود که با دعای خیر مردم استان برای تحقق وعده ریاست محترم جمهوری حداکثر ظرف سه سال آینده طرح راه آهن اردبیل به عنوان اصلی ترین مطالبه مردم به بهره برداری رسیده و به مردم استان اردبیل تقدیم خواهد شد و به فضل پروردگار متعال هیچگونه نگرانی برای انجام طرح وجود ندارد.