چگونه سید محمود نوری‌زاده فضای سیاسی مشگین‌شهر در دهه هفتاد را از انحصار خارج کرد/مهدی جهاندیده

به گزارش برنا مهدی جهاندیده در یادداشتی نوشت:برای مشگین‌شهر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد، همه کارزارهای انتخابات مجلس یک ژانر بیشتر نداشت. احمد همتی همه ادوار انتخابات مجلس شورای اسلامی از دور اول تا چهارم را یک‌نفس و یک‌ضرب به عنوان نماینده  راهی بهارستان شده بود.

همتی علی رغم اینکه گرایشات سیاسی متمایل به چپ‌های خط امامی بهارستان داشت، اما اغلب اوقات در مجلس شیخی ساکت بود که کمتر سخن می گفت و اگر از تک موردهایی چون مخالفت سفت و سخت او با اعتبارنامه حسن بهروزیه در مجلس اول صرفنظر کنیم، او «تریبونی خاموش» در بهارستان داشت.

با این همه طیف منتسب به همتی در مشگین‌شهر، قریب به دو دهه قدرت بلامنازع در حاکمیت محلی بودند. اسداللهی لاهرودی و مقدسی در ادوار اول و دوم انتخابات مجلس در رقابت با همتی نفس کم آوردند و علی‌رغم همه شایعات و نقل قول‌های محلی و شبهات مطرح شده، این همتی بود که انتخاب اول مشگین‌شهری می‌شد. برای مشگین‌شهر سکه انتخابات صرفا یک روی برنده داشت و سید محمود نوری‌زاده هم در دیگر روی سکه به نوعی رقیب سنتی همتی بشمار می‌رفت.

نوری‌زاده، «آیت‌الله» بود و بخش مهمی از حیات سیاسی و اجتماعی خود را در شهرهایی غیر از مشگین گذرانده بود؛ ولی با این همه محبوبیت بالایی در مشگین غربی داشت. نسب به او سادات منتفذی از روستای میرکندی می‌رسید که وجاهت و احترام بالایی داشتند. او برای طیف منتقد و رقیب همتی «گزینه ایده‌آلی» بود که می‌توانست نوار تکرارهای او را ازهم بگسلد. البته برای نوری‌زاده که بیشتر از سیاست در فقاهت سررشته داشت، رقابت با حامیان بسیار متنفذ همتی که تسلط بالایی به همه امور در مشگین‌شهر داشتند؛ مجلس سوم و چهارم بیشتر شکل تمرینی به خود گرفت. جایگاه سنتی رای سادات همیشه در مشگین‌شهر تعیین کننده بود، اما به تنهایی برای راهی کردن یک نماینده به بهارستان کفایت نمی‌کرد. ماراتن نوری‌زاده و همتی همیشه همتی را  به عنوان برنده به خود می‌دید، اما دست آخر این همتی بود که در ماراتن پنجم نفس کم آورد و نوری‌زاده در رقابتی شانه به شانه با خلیل آقایی توانست مسافر بهارستان شود. البته نباید جو انتخابات مجلس پنجم را هم نادیده گرفت. فتح‌اللهی،آقایی و نوری‌زاده مثلث رقبای همتی را شکل داده بودند که یاران همتی در شکستن آن کم‌آوردند. آنها بخش قابل توجهی از آرای همتی در میان طبقه شهری و روستاییان را به سمت خود کشاندند و همتی ناباورانه پس از چهار دوره متوالی از بهارستان بازماند.

حضور نوری‌زاده در مجلس پنجم اولین و آخرین حضور او در بهارستان شد. او پیرترین رجال مجلس پنجم بود و در افتتاحیه بنا به رسم رایج، ریاست سنی مجلس را هم عهده دار شد، در همان چند ساعت کوتاه ریاست سنی بر مجلس، گفت« دنیا هم مانند این میز ریاست من موقتی است»که بعدتر عطاالله مهاجرانی در جریان استیضاحش در مجلس به شوخی اشاره‌ای به آن کرد. ریاست مجلس ردایی بود که نوری‌زاده و هم طیف‌های او در مجلس آن را برای ناطق نوری زیبنده‌تر می‌دانستند.طیف حامی نوری‌زاده در انتخابات 76 ریاست جمهوری هم، عهده‌دار چرخاندن امور ستاد ناطق نوری در مشگین‌شهر شدند. در آستانه انتخابات مجلس ششم نوری‌زاده تمایلی به یارگیری و شکل دهی ستاد نشان نداد و اعلام انصراف کرد. خودش گفت «آدم عالم و کاربلد به مجلس بفرستید» و این خلیل آقایی بود که بلیط بهارستان را در رقابت با دیگر نامزدهای اصلاح‌طلب ربود و راهی تهران شد.

 دوران نمایندگی نوری‌زاده در مشگین یک تم خاص و ثابت داشت. او بشدت «اخلاق‌گرا» بود و روزگار او در بهارستان و مشگین‌شهر چون همتی یکنواخت شد. بنا به استراتژی آن روزهای وزارت علوم، دانشگاه‌های پیام‌نور و آزاد اسلامی در مشگین‌شهر شعبات خود را دایر کردند و نمی‌شود اینها را صرفا جزو اقدامات نوری‌زاده بشمار آورد. نوری‌زاده بیشتر از سیاست در گیر و دار پایبندی به دایره اخلاق بود و بخشی از فعالان ستاد انتخاباتی او به همین دلیل با او دچار زاویه شدند.

 اما نوری‌زاده ماموریت غیرممکن را ممکن کرد.حذف طبقه حامیان همتی، که مشگین‌شهری‌ها از آنها اعلام نارضایتی  می کردند و شاید رفتارهای خاص همین طیف بود که دست آخر بهای سنگین جاماندن از بهارستان برای همتی را به همراه داشت، اما هر چه بود او فضای سیاسی مشگین در دهه هفتاد را از انحصار گروهی خاص درآورد.

نوری‌زاده پس از بهارستان دوباره به حوزه فقاهت بازگشت و موضع‌گیری سیاسی خاصی هم نداشت. سید اخلاق‌گرای پارلمان پنجم،علی‌رغم اینکه نتوانست کار خاصی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مشگین‌شهر به سرانجام برساند، اما آنقدر برای اهالی منطقه محبوب است که همه با احترام از او یاد می‌کنند،حتی رقبایش. روحش شاد و قرین رحمت الهی باد.