دیدار روحانی و ترامپ؛ دور یک میز با حضور اعضای برجام به شرط رفع تحریم ها

همه چیز از صبح دیروز شروع شد، جایی که حسن روحانی در مراسمی گفت: «معتقدم برای منافع ملی کشورمان از هر ابزاری باید استفاده کرد. اگر بدانم به یک جلسه‌ای بروم و با کسی ملاقات کنم که کشور من آباد و مشکلات مردم حل می‌شود دریغ نخواهم کرد، اصل منافع ملی ملت ما است.»

این جمله البته واکنش‌های خیلی زیادی به دنبال نداشت و صرفا فیلم و متن سخنان رئیس جمهور بود که بعد از سفر ناگهانی وزیر امور خارجه به بیاریتز در فضای مجازی دست به دست می‌شد.

عصر دیروز اما همه چیز رنگ دیگری گرفت، انگار که تکمله‌ای باشد بر سخنان صبح رئیس جمهور. امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، در نشست خبری مشترک با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، از فراهم شدن شرایط برای دیدار حسن روحانی و دونالد ترامپ خبر داد. او گفت: 

«امروز صبح رئیس جمهوری روحانی گفت به خاطر کشورش آماده دیدار با هر مقام سیاسی است و این چیزی است که من به ظریف گفتم و در گفت‌وگوی تلفنی با روحانی نیز متذکر شدم که اگر موافق دیدار با رئیس جمهوری ترامپ باشد، عقیده من این است که رسیدن به یک توافق ممکن است. ما مفاد را می‌دانیم، هدف را می‌دانیم و فقط باید دور یک میز بنشینیم و آن را محقق کنیم. لذا امیدوارم براساس گفت‌وگوهایمان در چند هفته آینده دیدار میان رئیس جمهوری روحانی و رئیس جمهوری ترامپ محقق شود. من و دیگر طرف‌هایی که امکان ایفای نقش در مذاکرات هسته‌ای دارند نیز به طور کامل در این مذاکرات مشارکت خواهند داشت. من فکر می‌کنم این دیدار بسیار مهم است و در چند روز گذشته وضعیت شفاف شده میان وزیران پیام‌های بسیاری رد و بدل شده و کارهای بسیاری انجام شده است.»

اظهار بعدی مربوط به رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا بود، او پس از سخنان مکرون گفت:

«اگر شرایط مناسب باشد، با ایرانی‌ها برای رسیدن به یک توافق جدید دیدار خواهم کرد... مکرون همه مسائل را با من در میان گذاشت و دقیقا به من گفته بود چه کسی می‌آید. درباره خرید نفت ایران صحبت کرد، با این حال، شاید ابتکار مکرون کارساز باشد، شاید هم نباشد... اگر شرایط مناسب باشد، با ایرانی‌ها برای رسیدن به یک توافق جدید دیدار خواهم کرد... آنها نیاز به وام کوتاه مدت دارند، می‌خواهند پول داشته باشند که بر معضلات‌شان غلبه کنند. ایران نفت زیادی دارد؛ بیشتر درباره مدارک اعتباری صحبت کرده‌ایم که از سوی کشورهای مختلف تامین خواهد شد و ایران باید همه آنها را بازپس دهد.»

این صحبت ها اما پایان کار نبود، ساعاتی قبل هم حسن روحانی و هم محمدجواد ظریف بحث‌های دیگری را مطرح کردند. رئیس جمهور گفت:

«رابطه ایران و آمریکا زمانی شاهد تحول مثبت خواهد بود که آمریکایی‌ها دست از تحریم بردارند و بر روی این مسیر غلط خود، خط بطلان بکشند، کلید تحولات مثبت در روابط دو کشور، در اختیار واشنگتن است تا در منطقه از امنیت برخوردار باشند و بتوانند با کشورهای منطقه روابط بهتری برقرار کنند... تا اولین قدم از سوی شما که همان رفع تحریم‌های غلط و ظالمانه علیه ملت ایران است، برداشته نشود، این قفل باز نخواهد شد، برابر ملت بزرگ ایران، سر تعظیم فرود آورید و در نتیجه شرایط عوض می‌شود چراکه دولت دوازدهم براساس منافع ملی حرکت می‌کند و ما مرد مذاکره بوده و هستیم و تمام جهان به این مهم اذعان دارند... راه ما روشن است که اگر به تعهدات خود برگردند ما هم باز خواهیم گشت و به دنبال حل مسائل و مشکلات از راه معقول هستیم.»

محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه، هم که در چین به سر می‌برد در گفتگو با خبرنگاران تاکید کرد:

«در سفر بیاریتز گفتم دیداری بین رئیس جمهوری ایران و ترامپ قابل تصور نیست تا زمانی که آمریکا به جمع 5+1 یک بپیوندد و برجام را اجرا کند، در آن زمان هم گفت‌وگوی دو جانبه‌ای نخواهیم داشت.»

کنار هم قرار گرفتن این سخنان نشان می‌دهد تحولات موجود در برجام وارد فاز جدیدی شده است، ایران در گفتگوهای تلفنی روحانی و مکرون، شرایط را به صراحت گفته؛ «بازگشت به برجام، لغو تحریم‌ها و جبران خسارت"» به‌نظر می‌رسد مکرون هم این شرایط را به ترامپ منتقل کرده، بررسی صحبت‌های مکرون و ترامپ نشان می‌دهد سیاست تحریمی آمریکا علیه ایران شکست خورده و به همین دلیل تا حدود زیادی این شرایط را پذیرفته است. اگر شرایطی که ایران اعلام کرده توسط آمریکا و اروپا اجرا شود احتمالا در سفر رئیس جمهوری به نیویورک، نشست سران کشورهای 5+1 و ایران (و با توجه به تحرکات آبه شینزو، احیانا با حضور ژاپن به عنوان میهمان) برگزار شود و در این نشست ترامپ و روحانی به همراه روسای جمهور فرانسه، روسیه، چین، صدراعظم آلمان و نخست وزیر انگلیس دور یک میز بنشینند. 

آیا ایران دیدار دوجانبه‌ای هم می‌تواند با آمریکا برگزار کند؟ به‌نظر می‌رسد جواب این سوال می‌ماند برای روزی که آمریکا همه تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند، شاید آن روز عکس یادگاری دو رئیس جمهور ایران و آمریکا هم ثبت شود.