مقایسه کودکان در چه خانواده‌هایی پررنگ‌تر است؟/ مقایسه کودکان را استرسی می‌کند

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ براساس یافته‌های پژوهشگران آزمون‌ها و مقایسه‌های نا‌به‌جا به کرامت ذاتی کودکان لطمه می‌زند. در این رابطه هنر ما این است که بتوانیم صدای کودکان را بشنویم. اما متاسفانه برخی از خانواده‌ها فکر می‌کنند اگر به فرزندشان برچسب نخبه و تیزهوش بخورد کار بزرگی انجام داده‌اند، درحالی‌که اگر به دانشگاه‌ها و بازار کار بروند می‌بینند این ویژگی‌ها به طور کلی متفاوت است.

مقایسه، اعتماد به نفس کودک را به شدت خدشه‌دار کرده و باعث می‌شود احساس حقارت کند. با این وجود، بسیاری از والدین وقتی می‌بینند فرزندشان به خوبی بچه‌های دیگر نیستند، دست از مقایسه‌ کردن نمی‌کشند و مدام کودک‌شان را با کودکان دیگر در کفه ترازوی سنجش و مقایسه قرار می‌دهند.  

در این رابطه با عباس فرجی، کارشناس و مشاور آموزش، به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

کودکان شکننده هستند، آن‌ها را مقایسه نکنید

فرجی در ابتدا انواع مختلف مقایسه را بررسی کرد و گفت: وقتی از مقایسه صحبت می‌کنیم عمدتا سه نوع مقایسه در ذهن متصور می‌شود. نخست مقایسه کودک با کودکان دیگر، دوم مقایسه کودک با خودش که احتمالا گذشته‌ کودک را با حال او مورد مقایسه قرار می‌دهیم و سوم مقایسه کودک با گروه مرجع که همان استاندار عمومی کودکان هم سن است.

او ادامه داد: در مورد اول مقایسه، یعنی مقایسه کودک با کودک و یا کودکان دیگر،  باید بگویم این نوع مقایسه همیشه خطرناک بوده و شخصا توصیه می‌کنم خانواده چنین مقایسه‌ای را در خصوص کودکان خود نداشته باشند.

این کارشناس در خصوص موارد دیگر مقایسه توضیح داد: حتی در دو نوع دیگر نیز خانواده‌ها بهتر است احتیاط زیادی به عمل آورد چراکه کودکان از شکنندگی بالایی برخوردار هستند و این شکنندگی می‌تواند آینده آنها را به خطر بیاندازد.

مقایسه باعث افزایش استرس در کودک شود

فرجی تصریح کرد: اما اگر مستقلا بخواهیم به مقایسه بین کودک با کودک دیگر مانند دوست، فامیل و... بپردازیم باید گفت این شکل از مقایسه می‌تواند خطرات زیادی  را به همراه داشته باشد از جمله اینکه اعتماد به نفس، استعداد، تعاملات اجتماعی، تعادل روانی، حس همکاری و... را در کودک به خطر انداخته و در عین حال باعث افزایش استرس در کودک شود.

 او تاکید کرد: والدین باید بدانند هر کودکی منحصر به فرد است و تحت هیچ شرایطی نمی‌توان یک کودک را با کودک دیگر مورد مقایسه قرار داد. متاسفانه عمده دلیل چنین مقایسه‌هایی برخورداری مشترک دو کودک از یک امکانات مشترک است مثلا والدین به کودکان خود می گویند: «مگر تو چه کم از دوستت داری؟ معلم‌تان یکی است، کلاس شما یکی است، با یک ماشین به مدرسه می‌روید، آب و غذای‌تان هم که مثل هم است و موارد بی‌شماری که به اینها معطوف می‌شود.»

والدین تحصیلکرده بیش از سایرین فرزندان‌شان را مقایسه می کنند

این کارشناس آموزش با بیان اینکه باید دانست یک کودک ورای این موارد است، عنوان کرد: والدین باید بدانند بخش زیادی از رفتار کودکان را ژنتیک آنها که محصول مشترک پدر و مادرشان است تشکیل می‌دهند و صرف داشتن محیط مشترک دلیل نمی‌شود دو نفر رفتار و یا عملکرد مشترکی داشته باشند. چراکه ما حتی در دوقلوهای همسان هم، اغلب شاهد تفاوت‌های زیادی به لحاظ رفتاری هستیم چه برسد به دو کودک از دو خانواده متفاوت.

فرجی در ادامه گفت: بعضا در خانواده‌هایی که والدین از تحصیلات بالایی برخوردارند، این مقایسه صورت می‌گیرد. مثلا والدین کودک‌شان را با کودکی خود مورد مقایسه قرار می‌دهند که این هم از همان اشتباهات فاحشی است که والدین مرتکب می‌شوند و سلامت کودک خود را به خطر می‌اندازند. درست است که محصول مشترک پدر و مادر، کودک است اما الزاما این کودک قرار نیست عین  پدر و مادر باشد چراکه قرار است این کودک خودش را در هستی پیدا کند.

او در پایان خاطرنشان کرد: چنین مقایسه‌هایی یکی از مهم‌ترین بخش‌های روانی کودک را هدف قرار می‌دهد و «عزت نفس» او را از بین می‌برد. در واقع آن بخش خود احترامی که باید در کودک تقویت شود از بین می‌رود و والدین باید بدانند از بین رفتن این بخش دردسرهایی بزرگی در آینده برای کودک خواهد داشت.