اجرای فاز سوم احیای دریاچه ارومیه با امید رسیدن به تراز اکولوژیک

به گزارش برنا آذربایجان غربی  ، تراز دریاچه ارومیه طبق آخرین پایش حدود یک متر نسبت به زمان مشابه سال گذشته بالاتر است و در صورت مشارکت مردم و بهره‌برداری از طرح‌های مهم انتقال آب به نگین آبی آذربایجان که ستاد احیا با جدیت آن‌ها را اجرا می‌کند، افزایش روزافزون و امیدبخش آن ادامه می‌یابد تا یکی از بزرگترین مطالبه‌های مردم شمال‌غرب کشور محقق شود.

ستاد احیای دریاچه ارومیه در جای‌جای استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی و کردستان اجرای طرح‌های مختلف را در دستور کار قرار دارد و تا پایان سال ۱۳۹۷ بیش از ۳۵ هزار میلیارد ریال برای اجرای این طرح‌ها هزینه کرد.

امسال نیز با وجود مشکلات اقتصادی دولت بیش از هفت هزار و ۲۴۰ میلیارد ریال برای احیای نگین آبی آذربایجان اختصاص می‌یابد که در حال طی مراحل پایانی است.

اولویت ستاد احیای دریاچه ارومیه اتمام طرح‌های انتقال آب به دریاچه بوده و بیش از ۶۵ درصد اعتبارات ستاد احیا طی سال‌های اخیر در این طرح‌ها هزینه شده است؛ طرح‌های بزرگی که یکی پس از دیگری طی سال‌های آینده به بهره‌برداری می‌رسد تا تراز دریاچه به مرحله افزایش روزافزون وارد شود، اما افزایش بهره‌وری به ویژه در بخش کشاورزی آذربایجان‌غربی نیز از اهمیت ویژه برخوردار است.

اکنون فاز دوم احیای دریاچه ارومیه با موفقیت طی شده و فاز سوم که همان رسیدن به تراز اکولوژیک تا سال ۱۴۰۶ می‌باشد، کلید خورده‌است تا با بهره‌برداری کامل از طرح‌های ستاد احیا، سالانه بیش از ۹۰۰ میلیون مترمکعب آب به پیکره دریاچه وارد شود؛ هرچند که مدیریت مصرف آب و رساندن دریاچه ارومیه به تراز اکولوژیک یک هم‌افزایی همه‌جانبه می‌طلبد.

مسعود تجریشی، مدیر دفتر برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه معتقد است که اقدامات سازه‌ای برای احیای دریاچه ارومیه تا یک‌سال آینده به‌ثمر می‌نشیند و در این صورت شاهد ورود مقادیر بسیار زیادی آب به دریاچه خواهیم بود، اما در کنار اجرای طرح‌های آبرسانی، کاهش مصرف ۴۰ درصدی آب به ویژه در بخش کشاورزی نیز در دستور کار ستاد احیا قرار دارد و تاکنون کاهش ۳۰ درصدی در مصارف حوزه کشاورزی آذربایجان‌غربی محقق شده که رسیدن این رقم تا ۲ سال آینده به ۴۰ درصد هدفگذاری شده است.

اما رییس انجمن آبیاری و زهکشی ایران آمار قابل توجهی از آب مصرفی بخش کشاورزی در آذربایجان‌غربی دارد که اهمیت مشارکت بهره‌برداران برای افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی آذربایجان‌غربی و راهکار آن را نشان می‌دهد و بر اساس این آمار، ۷۷ درصد آب مصرفی بخش کشاورزی حوضه دریاچه ارومیه صرف تولید پنج محصول یونجه، سیب، گندم، انگور و چغندرقند می‌شود.

عباس کشاورز سهم این محصولات از آب مصرفی را چنین تشریح کرد: از این میزان ۳۲ درصد مربوط به یونجه، ۱۷ درصد مربوط به سیب، ۱۲ درصد گندم و هشت درصد برای هرکدام از محصولات تولیدی انگور و چغندرقند است.

او با تاکید بر اینکه توسعه بهره‌وری مهمترین راهکار کاهش مصرف آب و جلوگیری از بروز مشکل برای کشاورزان است، ادامه داد: کشت ارقام کم‌مصرف، بهبود تکنولوژی و کم‌کردن ضایعات از جمله مواردی است که باید در این خصوص مورد توجه قرار گیرد و ۹ سناریو برای کاهش قابل توجه مصرف آب در این حوضه در افق‌های ۱۴۰۵ و ۱۴۱۰ تدوین شده است.

او انتقال محصولاتی نظیر گوجه و خیار به گلخانه، کاهش ۳۵ درصدی سطح زیرکشت یونجه و جایگزین کردن آن با محصولات علوفه‌ای جدید نظیر چغندر علوفه‌ای، ذرت علوفه‌ای، کلزای علوفه‌ای و گلرنگ علوفه‌ای، کاهش کشت چغندرقند و تمرکز به افزایش بهره‌وری را از جمله این سناریو‌ها عنوان کرد.

بدون‌شک افزایش مصرف آب از جمله مهمترین دلایل کاهش سطح دریاچه ارومیه در سال‌های اخیر بوده و بر اساس بررسی‌ها بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه مربوط به بخش کشاورزی است و سالانه میلیارد‌ها مترمکعب آب در این حوضه مصرف می‌شود؛ کارشناسان نیز معتقدند که مشارکت جوامع محلی در کنار اجرای طرح‌های مختلف، نقش مهمی در احیای نگین آبی آذربایجان دارد.

دریاچه ارومیه در قالب طرح‌های ستاد احیا قرار است تا با حدود یک و نیم سال تاخیر و در سال ۱۴۰۶ به تراز اکولوژیک خود برسد؛ این دریاچه از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع به خشک شدن کرد و بنا بر آمار بین‌المللی تا سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۸۰ درصد از مساحت آن خشک شد.

قبل از تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه سالانه به طور متوسط ۴۰ سانتی‌متر کاهش می‌یافت، اما در سایه برنامه‌ریزی، تخصیص اعتبار و تلاش دولت تدبیر و امید برای احیای این دریاچه، روند خشک شدن آن متوقف شد و بارندگی‌ها هم به کمک دریاچه آمد.