قدرت‌نمایی تلاش‌های دیپلماتیک در سرزمین چشم‌بادامی‌ها

به گزارش گروه روی خط رسانه برنا، حسن روحانی رئیس جمهوری ایران و آبه شینزو نخست وزیر ژاپن برای دومین بار و با فاصله اندکی از دیدار اول، 30 آذر با یکدیگر گفتگو می‌کنند. این دومین دیدار مقامات دو کشور در سال جاری است و همین، بر اهمیت این دیدار می‌افزاید و سفر روحانی به ژاپن را خاص‌تر می‌کند، چرا که فاصله کوتاهی بین این برنامه و دیدار قبلی مقامات دو کشور وجود دارد که اواخر بهار امسال برگزار شد.

دیدار قبلی که به میزبانی تهران برگزار شد، در پی دیدار آبه شینزو با ترامپ رئیس جمهوری آمریکا صورت گرفت. در واقع نخست وزیر ژاپن به عنوان میانجی به تهران آمد تا چالشی را که بین تهران و واشنگتن و در پی خروج غیرقانونی آمریکا از برجام اتفاق شکل گرفته بود، مرتفع کند. البته مقامات ایران و ژاپن رسما میانجی‌بودن توکیو را نپذیرفتند اما این ظاهر امر بود و آبه که کشورش بعد از جنگ جهانی دوم، هرگز تجربه میانجی‌‌گری بین کشورها را نداشت، با هدف کمک به گفت‌و‌گو میان تهران و واشنگتن عازم ایران شد و با مقامات عالی کشور دیدار کرد.

سفر دو روزه نخست وزیر ژاپن به تهران در شرایطی انجام شد که اگرچه روابط دو کشور همواره مسالمت‌آمیز و برپایه احترام متقابل بوده اما توکیو در عین حال همیشه جزو متحدان آمریکا محسوب شده است.

ژاپن حتی در زمان مصدق و بعد از ملی شدن نفت هم که بسیاری از کشورها ما را تحریم کردند، جزء معدود کشورهایی بود که همچنان به واردات نفت از ایران ادامه داد و به اقتصاد کشورمان کمک کرد اما پس از جنگ جهانی دوم و حمله آمریکا به ژاپن، مقامات این کشور با سیاست‌های کاخ سفید همراه می‌شوند و در عین حال، با رعایت قوانین بین‌المللی سعی کرده‌اند چهره‌‌ای صلح‌طلبانه از خود در رقابتهای منطقه‌ای و بین‌المللی کشورها ارائه دهند و البته به باور ناظران سیاسی، در این زمینه نیز موفق بوده‌اند.

در همین راستا این جمله آبه نخست وزیر ژاپن قابل ارزیابی است که درباره سفر رئیس جمهوری ایران به کشورش بیان کرد: «ژاپن خواستار انجام هر تلاش ممکنی برای پیشرفت صلح خاورمیانه است.»

اما صلح‌طلبی ژاپن در کنار رویکرد ایران که مبتنی بر تاکید بر دیپلماسی در مشی سیاست خارجی‌اش است می‌تواند کارامد باشد. تهران همواره ضمن تاکید بر داشتن حق در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای (‌حقی که در برجام صراحتا به رسمیت شناخته شد)، خود را آماده گفت‌وگو نشان داده است. البته این رویکرد به مذاق افراد تندروی داخلی و خارجی خوش نیامده و در طول مدتی که ایران و کشورهای 1+5 مذاکره درباره برجام را شروع کردند، به انحای مختلف نارضایتی خود را از تصویر منطقی و صلح‌طلبانه اما جدی کشور در احقاق حق خود، بیان کردند. خروج ترامپ از برجام این فرصت را برای دلواپسان مهیا کرد که به سیاست مذاکره و تعامل با دنیا بتازند اما با تمام این احوال، اینها مانع از آن نشد تا دولت یازدهم و دوازدهم، این راهبرد را به حاشیه براند. برای همین در حالیکه در چارچوب برجام گام‌ چهارم خود را با هدف کاهش تعهداتش در واکنش به خروج غیرقانونی آمریکا از برجام، برداشته و اقداماتی را برای فعالیت‌های هسته‌ای خود و توسعه‌ آن انجام داده است، باب مذاکره را باز نگه داشته‌اند.

ژاپن نیز در همین راستا، به تلاش خود برای جستجوی مشترکات حداقل برای آوردن دو طرف به پای میز مذاکره ادامه می‌دهد، تا کانال‌های ارتباط مسدود نباشد. البته نفعی که توکیو نیز از این روند خواهد داشت، علاوه بر وجهه سیاسی، به لحاظ اقتصادی نیز یک دستاورد مهم خواهد بود. ژاپن وابستگی شدیدی به واردات سوخت‌های فسیلی دارد و قطعا علاقه‌مند به سرمایه گذاری درحوزه نفت و گاز ایران است و بازگشت آمریکا به برجام می‌تواند برای سرزمین چشم‌بادامی‌ها هم منفعت زیادی داشته باشد.

اما در کنار همه این‌ها، سفر روحانی به ژاپن این پیام را دارد که ایران همان طور که بارها اعلام کرده، فرصت باز بودن راه دیپلماسی را از بین نبرده است. در واقع این دیدارها، تائید این حرف مقامات دولتی است که همواره گفته‌اند تصمیم ایران درباره تعلیق و توقف برخی تعهدات که در تلافی آن‌چه غرب انجام داده، فرصت مذاکره را نمی‌بندد بلکه با بازگشت آمریکا به برجام، امکان بازگشت تهران به قبل از برداشتن این گام‌ها کماکان هست. چرا که یک بند بسیار اساسی در اقدام ایران وجود دارد که معنایش این است؛ ایران ‌به دنبال افزایش تنش و بستن درهای دیپلماسی نیست.

منبع: پانا