فرهنگ عامه در هیچ گونه‌ی معماری به‌اندازه حمام، پُررنگ نیست

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ در ابتدای مراسم رونمایی از کتاب «مطالعه تاریخی و تحلیل کالبدی حمام‌های مشهد»، محسن طبسی، این استاد و رئیس دانشکده معماری و هنر دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و یکی از دو نویسنده این کتاب، در سخنانی درباره لزوم نگارش چنین کتابی، گفت: پرداختن به این موضوع دلایل متعددی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها سابقه 20 ساله من در کار کردن روی موضوع حمام‌های تاریخی است. تنوع موضوعی حمام‌ها و حفظ یک گونه معماریِ در خطر، از دیگر علل پرداختن به این موضوع است.

وی همچنین یادآور شد: زمینه‌های فرهنگ عامه در هیچ گونه‌ای از معماری به‌مانند حمام، پُررنگ نیست، اما جای تاسف دارد که در شهر ما این گونه مهم تاریخی از بین رفته و مسئولین شهری توجه کمی نسبت به این موضوع دارند.

رئیس دانشکده معماری و هنر دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در ادامه افزود: ما در این کتاب به بیان آمارهایی از حمام‌های مشهد، چه حمام‌های تاریخی و چه گرمابه‌ها پرداخته‌ایم، که بیشتر آن‌ها امروزه نابود شده‌اند و این باعث شده ما در این زمینه با یک گپ (شکاف) تاریخ معماری در آینده، مثل همان گپ تاریخی و اطلاعاتی که ما در مورد معماری پهلوی اول داریم، مواجه باشیم.

 طبسی ضمن تاکید بر لزوم توجه به معماری اصیل خراسانی گفت: ما در این مطالعه کالبدی دو هدف اصلی را دنبال می‌کردیم؛ یک اینکه حمام‌های مشهد چه جایگاهی نسبت به حمام‌های سایر استان‌ها داشته و دوم اینکه رد پایی از شیوه خراسانی را در آن پیدا کنیم و بررسی کنیم که آیا شیوه خراسانی همانطور که در هنر، ادبیات و موسیقی وجود داشته، در معماری نیز وجود داشته یا خیر.

وی همچنین به بیان سختی‌ها و مشکلات پژوهش مستقل در کشور پرداخت و یادآور شد: به نظر من، این اثر به عنوان یک پژوهش مستقل، با سرمایه شخصی و در حد منابع موجود برای ما، کار قابل قبولی است.

سپیده موسوی، دیگر نویسنده کتاب «مطالعه تاریخی و تحلیل کالبدی حمام‌های مشهد» نیز در سخنانی در این باره، گفت: از تابستان ۹۷ موضوع این کتاب در ارتباط با حمام‌های خراسان و به‌طور ویژه حمام‌های مشهد در دوره صفوی مورد بررسی قرار گرفت. در این کتاب، ۸ حمام در سایر نقاط کشور، علاوه بر حمام‌های خراسان در دوره صفویه نیز بررسی شد و مطالعه تاریخی و گونه‌شناسی کالبدی در زمینه معماری حمام‌های مشهد صورت گرفت.

 موسوی یافتن شیوه خراسانی در حمام‌هایی به سبک اصفهانی را از اهداف این کتاب خواند و افزود: ما در این پژوهش که پژوهش‌های میدانی آن یک سال به طول انجامید، به این نتیجه رسیدیم که حمام‌های خراسان علاوه بر شباهت‌هایی که با حمام‌های سایر نقاط کشور در دوره صفوی داشتند، تفاوت‌هایی نیز داشتند که نشان از وجود سبک خراسانی در معماری است.

وی همچنین گفت: این کتاب در ابتدا یک طرح پژوهشی بود و قرار بر چاپ آن نبود و از آنجایی که این اثر تخصصی است، مخاطب کتاب عموم مردم نیستند.

این کتاب، دومین کتاب انتشارات «گفتمان شهر» وابسته به «پژوهشکده نوین شهر ثامن» است که هدفش چاپ و تولید کتاب‌هایی برای بازخوانی هویت شهر مشهد از جمله معرفی مکان‌ها، رسم و رسوم و سایر لایه‌های هویتی آن است. کتاب «مطالعه تاریخی و تحلیل کالبدی حمام‌های مشهد»، در 334 صفحه به معرفی 148 حمام پرداخته و دارای قابلیت واقعیت افزوده نیز هست.