نکوداشت کاتب جغرافیای اصفهان/ دانشجویان میدان نقش جهان را نمی شناختند!

به گزارش خبرنگار خبرگزاری برنا در اصفهان، سیروس شفقی در نشستی که برای بزرگداشتش در اصفهان برگزار شد،درباره تالیف این کتاب گفت:"اولین کاری که هنگام ورود به دانشگاه اصفهان انجام دادم، جستجوی منابع جغرافیا درباره این شهر بود  اما از هر کس دراین‌باره پرسیدم نشانی کتابی به نام جغرافیای اصفهان را می‌داد که حدود ۱۵۰ یا ۲۰۰ سال قبل نوشته‌شده بود. بنابراین تصمیم گرفتم   خودم کتابی به اسم جغرافیای اصفهان بنویسم."

رییس سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان نیز در نشست "اصفهان از فراز نقشه ها" ،درباره سیروس ثقفی و کتاب جغرافیای شهر اصفهان می گوید:"  سیروس شفقی در سال 1345 بنیان گذار رشته جغرافیا در دانشگاه اصفهان بود؛ نخستین کتاب جغرافیای اصفهان به همت وی در سال 1350 به چاپ رسید و در سال 1356 در رشته جغرافیا، کُرسی استادی این دانشگاه را به دست آورد. دکتر شفقی به حکم سنت عاشیقی، عاشق است و به خوبی از عهده بزرگ ترین مسئولیت اجتماعی در شهری که در آن متوطن شده، برآمده است؛ وی شاخص مسئولیت اجتماعی در اصفهان است و ما قدردان ایشان هستیم چراکه مایه افتخار و ابتهاج ما هستند؛ در کلام و نوشته های ایشان هویت خود را می یابیم و می جوییم و روایت‌های ناخوانده از شهرمان را پیدا می کنیم و از همه مهمتر اینکه ایشان اصفهان دوستی را به یک مسئله اجتماعی در بطن جامعه مدنی تبدیل کرده اند.

این نویسنده در باره آمدنش به اصفهان و ماندگاری در این شهر می‌گوید:در آلمان که بودم، پس از اتمام تحصیل، در دانشگاه مشغول به کار شده بودم که از طرف دولت ایران نامه‌ای آمد ودر آن از تمام ایرانیان تحصیل کرده‌ای که در دانشگاه مشغول بودند دعوت به کار شده بود. یک هفته از دانشگاهی که کار می‌کردم مرخصی گرفتم و آمدم ایران. از بین شهرهایی که می‌شد بروم من اصفهان و شیراز را کاندید کردم؛ ۳ روز رفتم شیراز و ۳ روز هم آمدم اصفهان که اینجا را ترجیح دادم. برگشتم به کلن و استعفایم را نوشتم. اما استادم قبول نمی‌کرد و نامه نوشت که ایشان آسیستان من است و با من قرارداد بسته است … و بعد هم گفت به شاه شکایت می‌کنم. آنزمان سال ۴۵ بود… تا آذر ماه ماندم که البته باید مهر به ایران برمی‌گشتم. وقتی آمدم اصفهان، آذر ماه بود و سه ماه از سال تحصیلی گذشته بود. دیدم ۱۲۰ دانشجو برای رشته جغرافیای انسانی ـ اقتصادی و جغرافیای طبیعی ثبت نام شده ولی معلم نداشتیم. مجبور شدیم از دبیران مجرب شهر اصفهان کمک بگیریم و خودمان هم مثل یک معلم مدرسه‌ای ۲۵ ساعت در هفته درس بدهیم. تا به مرور فارغ‌التحصیل پیدا کردیم و به کادرمان اضافه شد …

درباره جعرافیای شهر اصفهان

کتاب جغرافیای شهر اصفهان درسال 1381 به ضمیمه یکصد و پنجاه قطعه نقشه، نمودار و عکس توسط انتشارات دانشگاه اصفهان منتشر شد.ثقفی در مقدمه این کتاب می نویسد  : "با این که تالیف کتاب حاضر به جغرافیای شهری اصفهان اختصاص دارد اما مطالعات ما در اغلب موارد به ویژه در بخش جغرافیای طبیعی و جمعیت در سطح استان انجام گرفته است؛ چه اعتقاد بر این است که مطالعات عوامل طبیعی و جمعیت تنها در شهر، ما را از اهداف اصلی خود که به کارگیری آن در برنامه‌ریزی‌های عمران منطقه‌ای است دور نگه می‌دارد".

وی درباره نایاب شدن کتاب جغرافیای اصفهان نیز روایت جالبی دارد:زمانی که دانشکده ادبیات و علوم پزشکی و داروسازی ادغام و تبدیل به یک دانشگاه شد، قاسم معتمدی ریاست این دانشگاه را برعهده‌گرفته است. یک روز که فارغ‌التحصیلان پزشکی برای خداحافظی با رئیس دانشگاه نزد او رفته بودند و او درباره میدان نقش‌جهان حرف زده بود، یکی از دانشجویان از دیگری پرسیده بود، میدان نقش‌جهان کجاست؟ و اوبعد از شنیدن این حرف با من تماس گرفت و گفت از فردا باید دو واحد درس جغرافیای اصفهان برای تمام رشته‌ها در سرفصل دروس گنجانده شود تا دانشجویی که چند سال اینجا درس می‌خواند شهر را بشناسد. این‌گونه شد که کتاب «جغرافیای اصفهان» نایاب شد و ما مجبور شدیم  آن را به چاپ دوم و سوم و... برسانیم."

  کتاب که در اصل به منظور مطالعه دانشجویان تدوین شده،درکنار جغرافیا مباحثی از فرهنگ و تاریخ این شهر را نیز از دوره قبل از اسلام تا پهلوی به صورت موشکافانه ای واکاوی می کند.

کتاب مشتمل بر پنج فصل اصلی با این عناوین است: "جغرافیای طبیعی (با موضوعات: توپوگرافی استان اصفهان؛ زمین شناسی استان اصفهان، آب و هوای استان اصفهان، مطالعه آب‌های استان اصفهان، آب‌های سطحی استان اصفهان، آب‌های زیرزمینی استان اصفهان، خاک‌های استان اصفهان، مقدمه‌ای بر جغرافیای گیاهی استان اصفهان).

فصل سوم کتاب جغرافیای اصفهان که "جغرافیای تاریخی اصفهان" عنوان گرفته مشتمل بر این مباحث است: اصفهان در سال‌های قبل از اسلام، اصفهان در صدر اسلام، اصفهان عصر صفویه یکی از شاهکارهای شهرسازی جهان، اصفهان عصر افشاریه و زندیه، اصفهان عصر قاجاریه، اداره شهر اصفهان در دوره قاجاریه، اصفهان عصر پهلوی، سپاهان مهم‌ترین شهر دفاعی نظامی ایران، سیر تکوینی نقشه شهر اصفهان، آثار باستانی اصفهان.

 در فصل سوم با عنوان "حمله‌های اصفهان" سه مبحث اصلی به چشم می‌خورد که عبارت‌اند از: مونوگرافی، محلاتی چند از شهر اصفهان؛ محله پشت مسجد امام و تحلیلی بر سازمان فضایی/ کالبدی آن؛ معرفی یکی از قدیمی‌ترین محلات شهری در ایران. فصل چهارم با عنوان "جمعیت اصفهان" تدوین شده، طی آن اطلاعاتی در باب جمعیت این شهر فراهم آمده است.‌ فصل پنجم اقلیت‌های دینی در اصفهان در دو بخش اصلی با عناوین تاریخچه ورود قوم یهود به اصفهان، و مسیحیان مقیم اصفهان شامل اطلاعاتی در باب اقلیت‌های ساکن در این شهر است. مطالب کتاب با نقشه‌ها، شکل‌ها، نمودارها و جداول متعدد همراه است.