تلویزیون به جست‌وجوی فرازمینی‌ها می‌رود!

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، در «میز علم» برنامه‌ی یکشنبه 29 دی، حسین فروتن به‌عنوان مجری-کارشناس «چرخ»، میزبان دکتر دکتر امیر حسن‌زاده، دکترای نجوم و اخترفیزیک بود.

دکتر حسن‌زاده گفت‌وگو را با توضیحاتی درباره‌ی انواع ماموریت‌های فضایی آغاز کرد: «دسته‌ای از ماموریت‌ها به کشف سیارات فراخورشیدی می‌پردازد. این ماموریت‌ها چند دهه‌ پیش به‌صورت زمینی بودند. یکی از جایزه‌های نوبل امسال به یکی از کاشفان سیارات فراخورشیدی تعلق گرفت. در دهه‌های اخیر که ماموریت‌های فضایی گسترش پیدا کرد و ما تلسکوپ‌های فضایی داریم، این روند ماموریت‌های فضایی رو به رشد است. تلسکوپ هابل و کپلر از نمونه‌ی این ماموریت‌ها هستند. حدود چهار سیاره‌ی فراخورشیدی برای شناختن کاندید شده‌اند.»

از نیمکره‌ی جنوبی به نیمکره‌ی شمالی

جزییات ماموریت تلسکوپ فضایی TESS موضوع بخش بعدی صحبت‌های دکتر حسن‌زاده بود: « TESSبه روش گذر سیاره‌های فراخورشیدی دیگر را جست‌وجو می‌کند. این تلسکوپ فضایی نورسنجی دارد که با دقت بسیار زیادی کار می‌کند.  TESSتقریبا تمام آسمان را رصد می‌کند. این تلسکوپ سال گذشته پرتاب و از اوایل سال پیش داده‌گیری‌های علمی را شروع کرد. در سال اول رصد، نیمکره‌ی جنوبی آسمان را رصد کرد و الان وارد سال دوم رصد شده است. این ماموریت تمدیده شده و TESS در سال بعد دوباره‌ی به نیمکره‌ی جنوبی آسمان برمی‌گردد و در سال چهارم دوباره‌ نیمکره‌ی شمالی آسمان را رصد می‌کند. حداقل دو سال پیاپی رصد خواهد داشت.»

ستاره‌ها و سیاره‌ها

این کارشناس نجوم و اخترفیزیک درباره‌ی نتایج این ماموریت‌های فضایی گفت: «در مرحله‌ی بعد دانشمندان تغییرات نوری ستاره‌ها را بررسی می‌کنند. ما از این تغییرات نوری یک‌سری اطلاعات به دست می‌آوریم. اولین دسته‌ی اطلاعات این است که وقتی ببینیم نور ستاره به‌صورت منظم تغییر می‌کند، احتمالا یک سیاره‌ از جلوی یک ستاره عبور می‌کند. TESS دو هدف اصلی دارد. هدف اولیه‌اش رصد تغییرات نور ستاره‌هاست. مرحله‌ی بعدی طیف‌سنجی است. از ستاره تا سیاره‌ را طیف‌سنجی می‌کنند تا تفاوت‌های آنها را متوجه شوند. در ماموریت کپلر این کار سخت بود.»

رصد فرازمینی‌ها

محققان پروژه‌ی استراق سمع از فرازمینی‌ها (Breakthrough Listen به اختصار BL) که از سال ۲۰۱۵ شکل گرفته است، اعلام کرده‌اند دانشمندان مأموریت ماهواره‌ی TESS آن را در دستور کار خود قرار داده‌اند و در کنار هم در حال کار روی این پروژه و جست‌وجوی زندگی هوشمندانه‌ی فرازمینی هستند. این کار با نظارت بر ستارگان غوطه‌ور در نور انجام می‌شود که ممکن است نشانگر سیارات یا اجرام دیگری باشد که از جلوی آنها عبور می‌کند. در حالت ایده‌آل، برخی از این کشف‌ها به کشف دنیاهای قابل سکونت منجر خواهند شد که می‌توانند میزبان نوعی از حیات در خود باشند و تعداد کمی از آنها شبیه زمین خودمان هستند. در حقیقت پروژه‌ی BL با استفاده از رصدخانه‌های برتر جهان برای شناسایی سیگنال‌های رادیویی متصاعدشده از ۱۰۰هزار ستاره‌ی نزدیک ما که می‌توانند نشانی از حیات هوشمند داشته باشند، به کمک TESS می‌آید. به عبارت دیگر، این دو پروژه در این زمینه اهداف مشترکی دارند. طی این همکاری، هزار مورد جدید به فهرست اهداف پروژه‌ی BL که قبلا توسط TESS شناسایی شده، اضافه شده است. این دو پروژه همچنین برای بهره‌گیری از مهارت TESS در هم‌ترازی سیارات به منظور تصحیح استراتژی‌های جست‌وجوی BL تلاش خواهند کرد و BL داده‌های تس را برای تجزیه و تحلیل نورهای عجیب‌وغریب و نامنظم به کار خواهد بست. وقتی سیاره‌ای از مقابل یک ستاره دوردست عبور می‌کند، موجب توقف موقت تابش یا کم‌نور شدن تابش آن ستاره می‌شود. امروزه این روش موسوم به «گذر» به عنوان روش اصلی کشف سیاره‌های فراخورشیدی محسوب می‌شود.

«چرخ» روزهای یکشنبه، دوشنبه و سه‌شنبه، از ساعت 19 به‌صورت زنده از شبکه‌ی چهار پخش می‌شود. مجری «چرخ» حافظ آهی است و محمد جباری سردبیری برنامه و الهه بهبودی تهیه‌کنندگی «چرخ» را بر عهده دارند.