مهمانی عمومی البرزی ها در ۳ روز اول عید

به گزارش خبرگزاری برنا استان البرز؛ نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است که برخلاف همه جشن‌های مختلف سالانه با شور و شوقی وصف ناپذیر همراه با جنب و جوش فراوان در میان ملتهای فارسی زبان در اولین روز بهار آغاز می‌شود.

بر اساس روایات مختلف تاریخی، جشن نوروز پیش از زمان حکومت پادشاهان هخامنشی به وجود آمده و در ایران همراه با آیین‌های خاص برگزار می‌شده است. 

با توجه به این که آداب و سنن ملل مختلف در اعیاد، گویای فرهنگ و تمدن آنهاست، می توان گفت ایرانیان با قدمت، اصالت و فرهنگ بی نظیر خویش، جزء متمدن ترین اقوام جهان بوده اند.

عید نوروز در هر یک از شهرها و استان های کشور با آداب مخصوص به خود برگزار می شود و این امر، بیانگر این مطلب است که ایرانیان وجه اشتراک بسیاری درکلیت برگزاری آیین ایام نوروز و سال نو دارند و تنها تغییراتی جزئی رسوم شهرها و مناطق مختلف کشور را از یکدیگر متمایز می دارد.

رئیس بنیاد البرزشناسی با تشریح بخشی از آیین ها و فلسفه آنها اظهار کرد: استان البرز بین 2 تمدن کاسپین (قزوین) و ری (رازی یا راگا) قرار دارد و تمدن مادی (مادها) البرزی یک تمدن و زبان است که مختص البرز و تهران بوده و بنابراین این 2 استان تمدن، زبان و آداب و رسوم مشترکی دارند.

مهراب رجبی ادامه داد: در آستانه سال نو مهم‌ترین رسم البرزی‌ها به ویژه در روستاها چاووشی خوانی (نوروزخوانی) است؛ البته در دهه‌های اخیر حاجی فیروز جای نوروزی‌خوان را گرفته، ولی از گذشته البرزی‌ها با این شخصیت مانوس نبوده‌اند.

وی اضافه کرد: نوروزی خوانان در اواسط اسفند شعری با مضمون آموزش تعالیم دینی، دعا و نیایش می‌خواندند، در این شعر از 12 امام شیعیان نام برده می‌شود و در ترجیع‌بند آن نوروز سلطان اومده، گل به گلستان آمده تکرار می‌شود، محله به محله، در یکایک خانه‌ها را می‌زنند، نوید رسیدن بهار را می‌دهند و برای اهل هر خانه از خداوند طلب عزت، سربلندی و خوشبختی می‌کنند؛ پس از دریافت هدایایی از صاحب خانه به خانه بعدی می‌روند.

رجبی با اشاره به خانه تکانی البرزی‌ها بیان داشت: در خانه تکانی البرزی ها، مراسمی وجود دارد به نام یور که ریشه از یاور و کمک دارد؛ در این مراسم همه زن‌های همسایه جمع می‌شوند و به نوبت به خانه یک نفر می‌روند و با کمک یکدیگر خانه تکانی را انجام می‌دهند تا بار سنگین این کار به دوش یک نفر نباشد.

وی همچنین گفت: کشاورزان البرزی نیز برای کمک به یکدیگر به ‌صورت گروهی و به نوبت زمین‌ها را شخم می‌زنند و یا در برداشت مشارکت می‌کنند، در دامداری نیز این کمک به نوع دیگری صورت می‌گیرد که در زبان البرزی یور گفته می‌شود و در عشایر شیرواره نامیده می‌شود؛ با این رسم زیبا، کسانی که دام کمتری دارند، به نوبت شیر دام خود را برای ماست و پنیر و سایر لبنیات در اختیار یکدیگر قرار می‌دهند؛ بسیاری از تمدن‌شناسان و مورخان معتقدند شیرواره از البرز خلق شده است.

 رجبی با اشاره به مراسم چهارشنبه‌سوری یا به زبان البرزی کل چهارشنبک به معنی چهارشنبه کوچک و بی‌اهمیت، اذعان داشت: به اعتقاد مردم البرز سال 360 روز است و 5 روز آخر، جزء سال محسوب نمی‌شود و باید به جشن و خوشی بگذرد و جدی نیست.

وی خاطرنشان کرد: چهارشنبه یکی از روزهای هفته و سور نیز نام یک گل، شبیه به گل زعفران و دارای 5 گلبرگ و رنگی سپید است که در روز‌های آخر اسفند می‌روید و بیشتر نیز در افغانستان وجود دارد.

این پژوهشگر همچنین به اجرای مراسم قاشق زنی در جشن چهارشنبه آخر سال یا همان چهارشنبه ‌سوری اشاره کرد و گفت: در گذشته کشاورزان در اواخر اسفند تا حدود 20 فروردین در وضعیت بدی به سر می‌بردند و به این زمان خاص می‌گویند سیاه بهار که تمام آذوقه خود را مصرف می کردند و منتظر برداشت بعدی می شدند.

وی افزود: در این شب که جشن و سرور بر پا بود، مردان با آبروی خانواده چادری بر سر می‌انداختند و به شکل ناشناس، با قاشق به قابلمه یا کاسه‌ای ضربه می‌زند و کلامی به زبان نمی‌آوردند تا هویتشان مشخص نشود، اهل هر خانه نیز مقداری غذا و آذوقه در اختیار فرد می‌گذاشتند و به این شکل به همنوع خود در این جشن کمک کردند.

رجبی همچنین تصریح کرد: سبزه سبز کردن نیز از رسوم قطعی مردم البرز و تهران است و این کار به این دلیل انجام می‌شد که کشاورزان برای پیش‌بینی و کاشت نوع محصول، از بذر هر گیاهی مثل گندم، جو، ماش و سایر محصولات مقدار کمی سبز می‌کردند و هر کدام بهتر به عمل می‌آمد، در سال زراعی همان محصول کاشته می‌شد و به این وسیله کشت و کارشان را تنظیم می کردند.

وی یادآور شد: برخلاف‌کاری که به تازگی مرسوم شده است، سبزه‌ها یا در زمین کاشته می‌شد و یا خوراک دام‌ها می‌شد، ولی اکنون با رهاکردن آن در دل کوه و دشت، علاوه بر اسراف، محیط‌زیست را نیز آلوده می‌کنند.

رئیس بنیاد البرزشناسی در پایان گفت: یکی از آداب زیبای البرزی‌ها به‌خصوص در روستاهای واریان، کلوان، مورود، تکیه، وارنگه رود، گچسر و سایر روستاهای دایر این است که 3 روز اول عید، مهمانی عمومی می‌دهند و در پشت‌ بام ‌ها و باغ ‌ها و یا مساجد جمع می‌شوند و هر خانواده غذای خود را در مجمع گذاشته و به جمع ملحق می‌شود.

وی اضافه کرد: محتویات مجمع، نان، سبزی پخته، مثل اسفناج، چغندر و کلم، ماست، شیر، روغن، سرشیر، توت خشک، آونگ (کشمش) و گردو است.