چرا دریاچه وان ترکیه و در ۱۵۰ کیلومتری دریاچه ارومیه خشک نیست؟

به گزارش برنا؛ خشکسالی دریاچه ارومیه از اواسط دهه 80 آغاز شده و به‌مرور زمان شدت بیشتری یافته است تا جایی که امروز و در ایام گرم سال شاهد خشکی تقریباً کامل و به‌تبع آن نگرانی مردم و کارشناسان هستیم.

دریاچه ارومیه که به‌عنوان دومین دریاچه شور جهان شناخته می‌شود، نه‌تنها رمقی برای زنده ماندن ندارد بلکه در برابر هر طرح و اقدامی برای نجات حوزه آبریزش مقاومت کرده و به‌دلیل وجود میزان بسیار بالا و غلظت فراوان نمک، مستعد تبدیل به یک شوره‌زار بزرگ است.

البته کنار نگرانی‌ها و دغدغه‌مندی کارشناسان، افرادی نیز هستند که دنبال بهانه‌های واهی و مقایسه‌های بی‌پایه میان دریاچه ارومیه و دیگر حوزه‌های آبریز و دریاچه‌های جهان هستند تا به این ترتیب تقصیر خشکی را بر گردن فرد یا طیف خاصی بیندازند و دل‌نگرانی مردم را بیشتر کنند.

یکی از این مقایسه‌ها که در ماه‌های اخیر شدت پیدا کرده، موضوع خشکسالی شدید در دریاچه ارومیه و قیاس این محیط با دریاچه‌هایی در کشور ترکیه به‌ویژه دریاچه وان است، دریاچه‌ای که در فاصله حدود 150کیلومتری دریاچه ارومیه واقع شده است و بر اساس مبانی علمی نه از منظر عمق و نه از منظر شرایط آب‌وهوایی شباهتی به این دریاچه ندارد.

«بهزاد حصاری» دکترای منابع آب در شاخه هیدرولوژی علوم محیط زیست و عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه و مدیر گروه محیط زیست پژوهشکده دریاچه ارومیه گفت: خشکی دریاچه ارومیه به‌دلیل عمق کم این دریاچه که حدود 11 متر است، بیشتر به چشم می‌آید و این در حالی است که دریاچه‌ای نظیر وان در ترکیه عمقی معادل 170 متر دارد!

مدیر گروه محیط زیست پژوهشکده دریاچه ارومیه، ادامه داد: دریاچه وان هم با کمبود و کاهش آب مواجه است اما به‌دلیل عمق بالا اثری از این کاهش آب دیده نمی‌شود و مثل چاه پرآب دیده می‌شود.

وی با انتقاد از مقایسه وضعیت این دو دریاچه در ایران و ترکیه در فضای مجازی گفت: مقایسه ظاهری صحیح نیست، دریاچه وان با کاهش آب مواجه است اما به‌دلیل اینکه عمق متوسط آن 170 متر است مانند چاه عمل می‌کند و دریاچه ارومیه با عمق 11 متر تأثیر بیشتر و عیان‌تری از خشکسالی و وضعیت آب‌وهوایی داشته است.

حصاری، ضمن اشاره به اینکه عمق دریاچه وان ترکیه 29 برابر دریاچه ارومیه است، گفت: حجم آبی این دریاچه نیز حدود 20 برابر دریاچه ارومیه بوده و با توجه به خنک‌تر بودن هوا در آن منطقه، تأثیر جوی کمتری نسبت به دریاچه ارومیه داشته است.

این پژوهشگر، درباره اینکه دریاچه ارومیه در منطقه خشکی قرار دارد تصریح کرد: با توجه به میزان بارش در حوزه آبریز دریاچه ارومیه که حدود 380 میلی‌متر بوده، این منطقه را باید جزو مناطق خشک به حساب آورد و بر همین اساس نیز باید نسبت به پیاده‌سازی سیاست‌های مبتنی بر مدیریت مناطق خشک با آن رفتار شود.

وی خواستار تصویب آیین‌نامه‌هایی برای مدیریت و کاهش آب مصرف شد و گفت: باید قانون‌گذاری پایدار در این زمینه انجام شود تا به محیط زیست کمک کند.

بیش از 10 دریاچه ترکیه دچار خشکی شده‌اند

مدیر گروه محیط زیست پژوهشکده دریاچه ارومیه، به این نکته نیز تأکید کرد که هم‌اکنون در ترکیه بیش از 10 دریاچه دچار خشکی شده‌اند و این امر در تمام دریاچه‌های منطقه رخ داده که از حدود 60 سال پیش آغاز شده است و همچنان ادامه دارد.

وی تأکید کرد: گرمای هوا و تبخیر شدید کنار بارش‌های اندک در سال جاری موجب شده است دریاچه ارومیه دچار وضعیت فعلی شود، هرچند این موضوع مهم و حیاتی به‌شمار می‌رود ولی با تصمیم‌گیری درست و مناسب از سوی مسئولان می‌توانیم شاهد بهبود شرایط باشیم. نیازمند سیاست‌گذاری در راستای احیای دریاچه با استفاده از ظرفیت‌های مردمی و پتانسیل‌های موجود هستیم.

با توجه به گرمی هوا و تبخیر زیاد و بارش‌های کم امسال دریاچه ارومیه وضعیت مناسبی ندارد، یک مسئله بسیار مهم این است که این روند ادامه خواهد داشت و با توجه به تغییرات اقلیمی که یک مسئله جدی است، لازم است تصمیماتی که برای آب منطقه اتخاذ می‌شود با در نظر گرفتن تغییرات اقلیمی باشد و سیاست‌گذاری‌های لازم انجام و سازگاری با تغییر اقلیم در سطح ملی و منطقه‌ای به‌صورت مناسب برنامه‌ریزی شود.

حصاری درباره احتمال مرگ دریاچه ارومیه که از سوی برخی کارشناسان مطرح می‌شود، گفت: این منطق و دلیل صحیح نیست و باید گفت که با آغاز فصل بارش‌ها شاهد افزایش تراز آب در این دریاچه خواهیم بود. نجات دریاچه در گروی بارندگی است و اگر بارش‌ها در فصل بارندگی خوب باشد، قطعاً شاهد بهبود شرایط می‌شویم.

علت اصلی ناترازی بیلان آب در دریاچه ارومیه چیست؟

وی انتقال آب از تونل کانی‌سیب و حوزه آبریز زاب را امری مهم در راستای نجات دریاچه ارومیه دانست و گفت: هرچند نیمی از آب انتقالی در حال اجراست اما در صورت کامل شدن چرخه انتقال، حدود 600 میلیون مترمکعب آب انتقال داده می‌شود و این به‌معنای کمک بسیار خوبی برای دریاچه است.