راه‌اندازی سامانه‌های نوین برای مدیریت بحران‌های آبی و پایش منابع آب کشور

محمدرضا کاویانپور، رئیس موسسه تحقیقات آب، در بیستمین نمایشگاه بین‌المللی آب و تاسیسات آب و فاضلاب کشور در نشست خبری به تشریح اقدامات این موسسه در راستای مدیریت منابع آبی و مقابله با بحران‌های آبی کشور پرداخت.

وی با اشاره به اهمیت تاریخی بحران آب در ایران گفت: حدود ۴۰ هزار کیلومتر قنات در کشور ایجاد شده است، چرا که تمدن ما همواره با بحران آب روبرو بوده است.

کاویانپور افزود: با توجه به افزایش جمعیت و تغییرات اقلیمی، پژوهش‌های آبی در کشور به اولویت تبدیل شده است.

به گفته وی، موسسه تحقیقات آب در دو حوزه اصلی تحقیقات خود، یعنی «هیدرولیک و محیط‌های آبی» و «منابع آبی»، پروژه‌هایی را برای ارزیابی مخازن و پایش منابع آبی در دستور کار دارد.

وی با اشاره به سامانه‌های راه‌اندازی‌شده در این موسسه اظهار داشت: ما سامانه‌های متعددی را برای مدیریت منابع آبی طراحی کرده‌ایم. به عنوان مثال:  سامانه پایش و هشدار سیلاب که اطلاعات لازم را درباره سیلاب‌ها قبل و بعد از وقوع ارائه می‌دهد؛ سامانه پایش کاربری اراضی کشور  که برای مدیریت مصرف آب اراضی کشاورزی طراحی شده است و سامانه تبخیر و تعرق که میزان آبی را که به اتمسفر وارد می‌شود، محاسبه می‌کند و سامانه ورودی آب سدها که با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و یادگیری عمیق، میزان آب ورودی به سدهای مهم کشور را در ماه‌ها و حتی ۶ ماه آینده پیش‌بینی می‌کند.

وی افزود: یکی از اقدامات مهم موسسه، راه‌اندازی سامانه داده‌های پایه پژوهش در بخش آب کشور است. این سامانه با هدف کاهش فعالیت‌های تکراری در ۳۰ شرکت آب منطقه‌ای و شرکت‌های آب و فاضلاب کشور طراحی شده و کمک می‌کند تا با کمترین هزینه، فعالیت‌های پژوهشی مدیریت شود.

رئیس موسسه تحقیقات آب همچنین به راه‌اندازی سامانه دریای خزر اشاره کرد و گفت: این سامانه اطلاعات مرتبط با رفتار این دریاچه در دهه‌های اخیر را جمع‌آوری می‌کند و با ارائه پیش‌بینی‌های دقیق، نقش مهمی در مدیریت بحران‌های این منطقه ایفا می‌کند. دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه بسته جهان، یکی از مناطق حیاتی کشور است که به دلیل تغییرات اقلیمی با چالش‌های بسیاری مواجه شده است.

وی تاکید کرد: موسسه تحقیقات آب با استفاده از فناوری‌های نوین و پژوهش‌های علمی، در تلاش است تا مدیریت منابع آبی کشور را به سطحی بالاتر ارتقا داده و بحران‌های ناشی از تغییرات اقلیمی را کاهش دهد.

وی با اشاره به کاهش قابل‌توجه تراز آب دریای خزر از سال ۱۳۷۵، این پدیده را یکی از چالش‌های زیست‌محیطی مهم کشور دانست و تصریح کرد:  تراز آب دریای خزر طی سال‌های اخیر ۲.۳ متر کاهش یافته که یک متر از این کاهش تنها در سه سال گذشته رخ داده است. کاهش تراز این دریاچه اثرات مخربی بر سکونتگاه‌های ساحلی، فعالیت‌های شیلات، کشاورزی، گردشگری و محیط زیست منطقه داشته و برای مقابله با آن نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق و اقدامات علمی هستیم.

رییس موسسه تحقیقات آب به خلیج گرگان به‌عنوان یکی از مناطق حساس اشاره و بر لزوم مدیریت علمی و منطقی این منطقه برای کاهش اثرات زیست‌محیطی تأکید کرد. 

کاویانپور تغییرات اقلیمی و افزایش گازهای گلخانه‌ای را از دلایل اصلی کاهش منابع آبی کشور برشمرد و افزود:  افزایش دمای جهانی، تبخیر منابع آبی و تغییر الگوهای بارندگی تأثیرات چشمگیری بر وضعیت منابع آب کشور داشته است. به‌طور مثال، دمای جهانی در سال ۲۰۲۳ به ۱.۴۸ درجه سانتی‌گراد نسبت به دوران پیش از صنعتی شدن افزایش یافته است. این در حالی است که بر اساس توافق‌نامه پاریس، انتظار می‌رفت چنین افزایشی تا سال ۲۱۰۰ رخ دهد.

وی با اشاره به دریاچه ارومیه و تبخیر سالانه هزار میلی‌متر آب از سطح آن، این موضوع را نمونه‌ای از اثرات تغییرات اقلیمی بر منابع آبی کشور دانست. 

رئیس مؤسسه تحقیقات آب با اشاره به اهمیت مدیریت علمی و کاهش اثرات بحران آبی، سه راهکار کلیدی ارائه کرد: 

وی تصریح کرد: به جای مقابله با طبیعت، باید بر کاهش اثرات و سازگاری با تغییرات اقلیمی تمرکز کرد توسعه فناوری‌های تصفیه آب و بهره‌برداری از منابع آب‌های ژرف، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است و کاهش تبخیر از سطح دریاچه‌ها و بهینه‌سازی مصرف آب از جمله اقداماتی است که می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش بحران داشته باشد. 

این مقام مسئول بر اهمیت مطالعات علمی و استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی تأکید کرد و گفت: برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آبی بدون استناد به مطالعات علمی، می‌تواند آینده کشور را با چالش‌های جدی مواجه کند. ما باید از امروز برای کاهش اثرات زیست‌محیطی و مدیریت منابع برنامه‌ریزی کنیم.

 
وی در پایان با تأکید بر اینکه باید از تصمیم‌گیری‌های مقطعی و غیراصولی اجتناب شود، گفت: بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، نگاه علمی و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت، تنها راهکار مدیریت بحران آب و حفاظت از منابع برای آیندگان است.

انتهای پیام/