در کنار این موارد، وفاق اقتصادی میان دولت و فعالان اقتصادی که به بخش خصوصی معروف است نقشی کلیدی در ایجاد هم‌افزایی و تحقق این اهداف دارد که در واقع، وقتی همه بازیگران اقتصاد در یک راستا حرکت کنند، امکان رقابت و حضور پایدار در بازارهای جهانی فراهم خواهد شد.
چالش‌های صادراتی و راهکارهای توسعه
یکی از مشکلات اساسی در مسیر صادرات، از دست رفتن بازارهای هدف به‌دلیل ضعف سیاست‌های تجاری و عرضه محصولات با کیفیت پایین است ، در نتیجه، کشورهای رقیب سهم بیشتری از بازار جهانی را تصاحب کرده‌اند.
برای مقابله با این چالش‌ها، چندین راهکار کلیدی وجود دارد:
استانداردسازی و توجه به کیفیت
بازارهای بین‌المللی دیگر جایی برای محصولات بی‌کیفیت ندارند ، مصرف‌کنندگان جهانی به دنبال کالاهایی هستند که استانداردهای بین‌المللی را رعایت کرده باشند. اخذ گواهینامه‌هایی مانند ISO و CE نه‌تنها باعث افزایش اعتبار محصولات ایرانی می‌شود، بلکه ورود آنها را به بازارهای جدید تسهیل می‌کند که در این راستا، حمایت از تولیدکنندگان برای دستیابی به استانداردهای لازم، اقدامی ضروری است.
ساخت برند ملی قدرتمند
چرا وقتی صحبت از شکلات می‌شود، نام سوئیس و بلژیک در ذهن تداعی می‌شود؟ دلیل آن برندسازی قوی این کشورها در عرصه جهانی است. ایران نیز می‌تواند با تکیه بر نقاط قوت خود در حوزه‌های مختلف مانند صنایع دستی، زعفران، پسته و حتی محصولات صنعتی، یک برند ملی معتبر ایجاد کند. این کار علاوه بر افزایش ارزش صادرات، اعتماد مشتریان جهانی را نیز جلب خواهد کرد.
تنوع‌بخشی به سبد صادراتی
اتکا به صادرات مواد خام مانند نفت و محصولات سنتی، وابستگی اقتصاد را افزایش می‌دهد. در مقابل، حرکت به سمت تولید محصولات صنعتی و فناوری‌محور، قدرت رقابتی کشور را در برابر تحولات جهانی افزایش می‌دهد.
یکی از این راهکارها حمایت از استارتاپ‌های دانش‌بنیان و صنایع نوآورانه می‌تواند زمینه‌ساز تحول در صادرات شود.
افزایش همکاری‌های بین‌المللی و توافقات تجاری
موانع تعرفه‌ای و محدودیت‌های تجاری از جمله موانعی هستند که بسیاری از کشورها برای ورود به بازارهای جهانی با آن روبه‌رو هستند. امضای توافقات تجاری و استفاده از دیپلماسی اقتصادی فعال، می‌تواند مسیر صادرات را هموار کند.
نمونه‌های موفقی از این رویکرد را می‌توان در کشورهای شرق آسیا مشاهده کرد که با انعقاد قراردادهای چندجانبه، بازارهای خود را گسترش داده‌اند.
بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و زنجیره تأمین
یک محصول هرچقدر هم که باکیفیت باشد، اگر به‌موقع به دست مشتری نرسد، ارزش خود را از دست خواهد داد. ایران با موقعیت ژئوپلیتیکی مناسب، می‌تواند با توسعه بنادر، خطوط ریلی و ترانزیتی، هزینه‌های صادرات را کاهش دهد و سرعت تحویل کالا را افزایش دهد.
کشورهای پیشرفته و همچنین همسایگان ایران در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های کلانی در بخش های زیرساختی کرده و نتیجه آن افزایش حجم صادرات و دور زدن ایران و حذف آن از کریدورهای جهانی را شاهد هستیم.
نقش نظام بانکی و حمایت مالی در صادرات
یکی از معضلات اصلی صادرکنندگان ایرانی، عدم دسترسی به سیستم بانکی بین‌المللی و نبود تسهیلات مالی مناسب است. درحالی‌که در بسیاری از کشورها، دولت‌ها از طریق ارائه وام‌های کم‌بهره، بیمه‌های صادراتی و تسهیلات بانکی، از تجار حمایت نموده و در ایران نیز لازم است زیرساخت‌های بانکی و مالی متناسب با نیازهای تجار و صادرکنندگان به‌روزرسانی شود.
ایجاد بسترهای مالی بین‌المللی تجارت
بدون دسترسی به بانک‌های جهانی، با چالش‌های متعددی روبه‌رو خواهد شد. ایجاد کانال‌های مالی بین‌المللی، راه‌اندازی سیستم‌های پرداخت دیجیتال و تقویت خطوط اعتباری، می‌تواند مشکلات نقل و انتقال مالی را کاهش دهد.
حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و نوآور صادرات صرفاً در انحصار شرکت‌های بزرگ نیست ، بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک و استارتاپ‌ها با ارائه محصولات نوآورانه، توانایی ورود به بازارهای جهانی را داشته و دولت می‌تواند از این کسب‌وکارها با ارائه تسهیلات مالی، کاهش مالیات و ایجاد فرصت‌های تبلیغاتی حمایت کند.
هوشمندسازی و استفاده از فناوری‌های نوین در صادرات
جهان به سمت دیجیتالی شدن حرکت کرده است و صادرات نیز از این قاعده مستثنی نیست. استفاده از فناوری‌های جدید در مدیریت سفارش‌ها، تحلیل بازار و زنجیره تأمین، می‌تواند کارایی فرآیندهای صادراتی را افزایش دهد.
بازاریابی دیجیتال و حضور در پلتفرم‌های بین‌المللی
در دنیای امروز، بسیاری از معاملات تجاری از طریق پلتفرم‌های دیجیتال انجام می‌شود. حضور فعال در سایت‌های بین‌المللی مانند Alibaba، Amazon و eBay می‌تواند مسیر ورود محصولات ایرانی به بازارهای جهانی را هموارتر کند.
تحلیل داده‌های بازار و پیش‌بینی تقاضا
استفاده از هوش مصنوعی و تحلیل داده‌ها به صادرکنندگان کمک می‌کند تا رفتار مشتریان، روندهای بازار و نیازهای آینده را شناسایی کنند. این اطلاعات می‌تواند در بهینه‌سازی تولید و مدیریت بهتر زنجیره تأمین نقش مؤثری داشته باشد.
وفاق اقتصادی؛ رمز موفقیت در صادرات
رسیدن به اهداف صادراتی تنها در صورتی ممکن است که همه بخش‌های اقتصادی در یک مسیر حرکت کنند. دولت، بخش خصوصی، تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران باید به این درک مشترک برسند که رشد اقتصادی یک فرآیند جمعی است.
نقش سیاست‌گذاری‌های هماهنگ
سیاست‌های اقتصادی باید در راستای حمایت از صادرات تدوین شوند. ایجاد ثبات در قوانین، کاهش بروکراسی‌های اداری و حذف مقررات دست‌وپاگیر می‌تواند انگیزه تجار را برای حضور در بازارهای جهانی افزایش دهد.
ایجاد فرهنگ صادرات‌محور در میان تولیدکنندگان
بسیاری از تولیدکنندگان داخلی هنوز دیدگاه سنتی نسبت به بازار دارند و به ظرفیت‌های جهانی توجهی ندارند ، آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌تواند نگاه آنها را به فرصت‌های صادراتی تغییر دهد.
نتیجه‌گیری
برای حضور ماندگار در بازارهای بین‌المللی، ایران نیازمند یک برنامه صادراتی جامع است که شامل استانداردسازی محصولات، توسعه برند ملی، بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل، ایجاد سیستم‌های مالی کارآمد، حمایت از استارتاپ‌ها و هوشمندسازی فرآیندهای تجاری باشد. اما مهم‌تر از همه، وفاق اقتصادی میان تمام ذی‌نفعان است. وقتی دولت، بخش خصوصی و تولیدکنندگان در کنار یکدیگر قرار بگیرند و در یک مسیر حرکت کنند، نه‌تنها صادرات کشور افزایش خواهد یافت، بلکه برند ملی ایران به جایگاهی شایسته در اقتصاد جهانی دست خواهد یافت.
نویسنده و محقق : علی غیور
