تیشه به ریشه بافت فرهنگی خرم‌آباد با تخریب میراث تاریخی در سکوت میراث و جولان شهرداری

 به گزارش خبرگزاری برنا لرستان ؛شهرداری خرم‌آباد در اقدامی جنجال‌برانگیز و ضد فرهنگی، با تخریب بخشی از بافت تاریخی این شهر، نه تنها هویت فرهنگی و تاریخی منطقه را به خطر انداخته، بلکه آینده ثبت جهانی دره خرم‌آباد در فهرست یونسکو را نیز با تردید مواجه کرده است. این اقدام که تحت عنوان تعریض خیابان حافظ و تخریب واحدهای تجاری قدیمی در خیابان ۱۷ شهریور صورت گرفته، حریم میراث‌های مهمی مانند قلعه فلک‌الافلاک و بنای تاریخی میرملاس را نقض کرده است.

 تخریب بافت تاریخی: تیشه به ریشه فرهنگ
خرم‌آباد، به عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران، دارای بافت تاریخی و فرهنگی غنی است که قرن‌ها قدمت دارد. خیابان ۱۷ شهریور و اطراف آن، بخشی از این هویت تاریخی را تشکیل می‌دهد. مغازه‌ها و واحدهای تجاری قدیمی این منطقه نه تنها از نظر معماری و تاریخی ارزشمند هستند، بلکه به عنوان بخشی از حافظه جمعی مردم خرم‌آباد نیز محسوب می‌شوند. تخریب این بافت، به معنای نابودی بخشی از تاریخ و فرهنگ این شهر است.

شهرداری خرم‌آباد با توجیه تعریض خیابان و بهبود ترافیک، اقدام به تخریب این بافت تاریخی کرده است. این در حالی است که راه‌حل‌های دیگری مانند مرمت و بهسازی می‌توانست بدون تخریب، به بهبود وضعیت ترافیکی و حفظ میراث فرهنگی کمک کند. این اقدام نه تنها با قوانین ملی و بین‌المللی حفاظت از میراث فرهنگی در تضاد است، بلکه بر اساس ماده ۵۶۰ قانون مجازات اسلامی نیز جرم محسوب می‌شود.

 تهدید ثبت جهانی دره خرم‌آباد
دره خرم‌آباد به دلیل دارا بودن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی منحصر به فرد، در حال بررسی برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو است. یکی از معیارهای اصلی یونسکو برای ثبت یک اثر، حفظ اصالت و یکپارچگی آن است. تخریب بخشی از بافت تاریخی شهر، به ویژه در حریم درجه یک قلعه فلک‌الافلاک و بنای میرملاس، می‌تواند به عنوان نقض این معیارها تلقی شود و شانس ثبت جهانی دره خرم‌آباد را کاهش دهد.

یونسکو همواره بر اهمیت مشارکت جامعه محلی و نهادهای دولتی در حفظ میراث فرهنگی تأکید دارد. اقدام شهرداری خرم‌آباد نه تنها نشان‌دهنده بی‌توجهی به این اصل است، بلکه می‌تواند به عنوان نمونه‌ای از عدم تعهد دولت محلی به حفظ میراث فرهنگی، مورد انتقاد قرار گیرد. این موضوع می‌تواند پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد را با چالش‌های جدی مواجه کند.

 سکوت میراث فرهنگی: چرایی و پیامدها
یکی از جنبه‌های نگران‌کننده این ماجرا، سکوت سازمان میراث فرهنگی است. این سازمان به عنوان نهاد مسئول حفظ و نگهداری میراث تاریخی کشور، باید در برابر چنین اقداماتی واکنش نشان می‌داد. سکوت میراث فرهنگی نه تنها به معنای تائید ضمنی این تخریب است، بلکه نشان‌دهنده ضعف در اجرای قوانین حفاظت از میراث فرهنگی است.

این سکوت می‌تواند پیامدهای منفی دیگری نیز داشته باشد. از یک سو، اعتماد عمومی به نهادهای مسئول حفظ میراث فرهنگی کاهش می‌یابد و از سوی دیگر، ممکن است این اقدام به عنوان الگویی برای سایر شهرها تلقی شود و تخریب بافت‌های تاریخی در سراسر کشور را تشویق کند.برای جلوگیری از تخریب بیشتر و جبران خسارت‌های وارد شده، اقدامات فوری لازم است:
۱. توقف فوری تخریب: شهرداری باید هرگونه اقدام تخریبی را متوقف کند و به جای آن، به دنبال راه‌حل‌های جایگزین برای بهبود ترافیک باشد.
۲. بررسی قانونی: سازمان میراث فرهنگی و نهادهای قضایی باید این اقدام را بررسی کرده و در صورت لزوم، مسئولان مربوطه را مجازات کنند.
۳. احیای بافت تاریخی: بخش‌های تخریب‌شده باید با مشارکت کارشناسان مرمت و با استفاده از مصالح و روش‌های سنتی، بازسازی شوند.
۴. آگاهی‌رسانی عمومی: افزایش آگاهی مردم و مسئولان درباره اهمیت حفظ میراث فرهنگی می‌تواند از تکرار چنین اقداماتی جلوگیری کند.تخریب بافت تاریخی خرم‌آباد نه تنها یک فاجعه فرهنگی است، بلکه آینده ثبت جهانی دره خرم‌آباد را نیز به خطر می‌اندازد. شهرداری خرم‌آباد و سازمان میراث فرهنگی باید به جای سکوت و بی‌توجهی، با اقدامات فوری و مسئولانه، از میراث این شهر کهن محافظت کنند. تنها با حفظ هویت تاریخی و فرهنگی است که می‌توان به آینده‌ای پایدار و افتخارآمیز برای خرم‌آباد و مردم آن امید داشت.

یاداشت :امیر محمود داودی نژاد