هوش مصنوعی؛ انقلابی در آموزش عالی

فاطمه مرادخانی: در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی به یکی از مؤثرترین فناوری‌های نوظهور در آموزش عالی تبدیل شده است. این فناوری نه‌تنها فرآیندهای تدریس و یادگیری را دگرگون کرده، بلکه در ارزیابی، پشتیبانی از دانشجویان و مدیریت امور دانشگاهی نیز تحولات گسترده‌ای ایجاد کرده است. با بهره‌گیری از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی، دانشگاه‌ها قادرند آموزش را شخصی‌سازی کنند، بار کاری اساتید را کاهش دهند و تجربه یادگیری را برای دانشجویان بهبود بخشند.  

با این حال، استفاده از هوش مصنوعی در آموزش عالی با چالش‌هایی مانند مسائل اخلاقی، عدالت آموزشی و تأثیر آن بر اصالت علمی همراه است. در این گزارش، به بررسی نقش هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف آموزش عالی پرداخته و فرصت‌ها و موانع موجود در مسیر استفاده از این فناوری را مورد تحلیل قرار خواهیم داد.

طراحی دوره و تهیه محتوای آموزشی

ابزار‌های مبتنی بر هوش مصنوعی شیوه طراحی دوره‌ها و تولید محتوای آموزشی را متحول کرده‌اند. این ابزار‌ها به اعضای هیئت علمی کمک می‌کنند تا برنامه‌های درسی جامع تهیه کرده و کلاس‌های تعاملی‌تر و جذاب‌تری ایجاد کنند.

به عنوان مثال، پلتفرم‌هایی مانند Blackboard Ultra امکان تدوین برنامه‌های درسی دقیق، پیشنهاد سازماندهی محتوا و ایجاد عناصر تعاملی را فراهم می‌کنند. این فناوری‌ها باعث می‌شوند فرآیند تولید منابع آموزشی در مدت‌زمان کوتاه‌تری انجام شود و اساتید بتوانند تمرکز بیشتری بر تدریس و تعامل با دانشجویان داشته باشند.

بهبود تجربه یادگیری

هوش مصنوعی و واقعیت مجازی (VR) محیط‌های یادگیری نوآورانه‌ای ایجاد کرده‌اند که فراتر از شیوه‌های سنتی تدریس عمل می‌کنند. ابزار‌هایی مانند Bodyswaps از فناوری واقعیت مجازی برای شبیه‌سازی موقعیت‌های واقعی و تمرین مهارت‌های نرم و فنی استفاده می‌کنند. این محیط‌های شبیه‌سازی‌شده امکان یادگیری تجربی و بدون ریسک را برای دانشجویان فراهم کرده و بازخورد‌های فوری ارائه می‌دهند.

یادگیری شخصی‌سازی‌شده

هوش مصنوعی با ارائه ابزار‌های هوشمند به دانشجویان کمک می‌کند تا فرایند یادگیری خود را مطابق با نیاز‌های فردی‌شان تنظیم کنند.

برای مثال، ابزار‌هایی مانند Jamworks قابلیت تبدیل ضبط‌های صوتی کلاس‌ها به یادداشت‌های سازمان‌یافته و فلش‌کارت‌های تعاملی را دارند. همچنین، Notebook LLM به دانشجویان امکان می‌دهد محتوا را در قالب‌های متنوعی مانند اسناد، پادکست‌ها یا گفت‌و‌گو‌های تعاملی دریافت کنند. این امکانات به دانشجویان کمک می‌کنند تا سبک یادگیری خود را انتخاب کرده و کنترل بیشتری بر فرایند آموزش خود داشته باشند.

ارزیابی و ارائه بازخورد

یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که هوش مصنوعی در آن تغییرات قابل‌توجهی ایجاد کرده، فرآیند ارزیابی و ارائه بازخورد به دانشجویان است. ابزار‌هایی مانند Graide، Keath.ai و Learnwise فرایند تصحیح و ارزیابی را تسریع کرده و بازخورد‌های دقیق و منسجم ارائه می‌دهند.

هرچند این فناوری‌ها می‌توانند بار کاری اساتید را کاهش دهند، اما مسائل اخلاقی مانند نبود قضاوت انسانی در ارزیابی‌ها و چالش‌های مربوط به عدالت و دقت نمره‌دهی همچنان مطرح هستند.

پشتیبانی از دسترسی‌پذیری

یکی از مهم‌ترین مزایای هوش مصنوعی، افزایش دسترسی‌پذیری در محیط‌های آموزشی است. ابزار‌های مبتنی بر هوش مصنوعی مانند زیرنویس خودکار و تبدیل متن به گفتار، دسترسی به منابع دیجیتالی را برای همه دانشجویان تسهیل می‌کنند.

این فناوری‌ها همچنین می‌توانند متون را تغییر فرمت داده، زبان‌ها را ترجمه کرده و اطلاعات پیچیده را ساده‌سازی کنند تا برای طیف وسیعی از دانشجویان قابل‌فهم باشند. با این حال، برخی ابزار‌های پیشرفته‌تر به‌صورت خدمات پولی ارائه می‌شوند که ممکن است منجر به شکاف دیجیتالی و نابرابری در دسترسی شود.

پشتیبانی از دانشجویان چت‌بات‌ها

چت‌بات‌های هوشمند نقش مهمی در پشتیبانی از دانشجویان و کاهش بار کاری کارکنان آموزشی ایفا می‌کنند. این سیستم‌ها می‌توانند طیف گسترده‌ای از پرسش‌های دانشجویان را مدیریت کرده و اطلاعات لازم را به‌صورت فوری ارائه دهند.

به عنوان مثال، LearnWise قابلیت ارائه پاسخ‌های متناسب با نیاز‌های هر دانشجو را دارد. در یک وب‌سایت دانشگاهی، اگر دانشجویی علاقه‌مند به بازی‌سازی باشد، این چت‌بات می‌تواند دوره‌های مرتبط، امکانات موجود و فعالیت‌های فوق‌برنامه را پیشنهاد دهد و تجربه دانشجویی را بهبود بخشد.

افزایش کارایی اداری

هوش مصنوعی نحوه مدیریت امور اداری در موسسات آموزشی را تغییر داده و انجام فرآیند‌های روزمره را بهینه‌سازی کرده است. ابزار‌هایی مانند Coplot و Gemini به کارکنان در تنظیم، سازمان‌دهی و اولویت‌بندی ایمیل‌ها کمک کرده و امکان پاسخ‌گویی خودکار به پیام‌ها را فراهم می‌کنند.

علاوه بر این، هوش مصنوعی می‌تواند در تحلیل داده‌ها، بررسی اسناد، و تولید گزارش‌های تحلیلی مورد استفاده قرار گیرد. این قابلیت‌ها نه‌تنها بهره‌وری را افزایش می‌دهند، بلکه به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک در موسسات آموزشی نیز کمک می‌کنند.

جمع‌آوری مطالعات موردی در Jisc

موسسه Jisc در حال جمع‌آوری مطالعات موردی در مورد کاربرد‌های هوش مصنوعی در آموزش عالی است تا به اشتراک‌گذاری تجربیات و بهترین روش‌ها در این حوزه

کمک کند. این اقدام با هدف حمایت از موسسات تازه‌کار در حوزه استفاده از هوش مصنوعی، شناسایی چالش‌های موجود و بهره‌گیری از فرصت‌های جدید انجام می‌شود.

علاقه‌مندان می‌توانند منابع مرتبط را از Jisc AI Resource Hub دریافت کرده و تجارب خود را در این زمینه به اشتراک بگذارند.

همچنین، رویداد Digifest در تاریخ ۱۱ تا ۱۲ مارس به بررسی کاربرد‌های دیجیتال و هوش مصنوعی در آموزش عالی می‌پردازد که امکان دریافت جلسات کلیدی آن به‌صورت درخواستی فراهم شده است.

هوش مصنوعی به‌طور گسترده‌ای در حوزه آموزش عالی به کار گرفته شده و تأثیرات قابل‌توجهی بر شیوه‌های تدریس، یادگیری، ارزیابی و مدیریت امور دانشگاهی داشته است. با وجود فرصت‌های بی‌شمار، چالش‌هایی مانند مسائل اخلاقی، دسترسی نابرابر و اعتبار علمی همچنان نیازمند بررسی و تنظیم مقررات دقیق هستند. دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی باید با اتخاذ سیاست‌های مناسب، از پتانسیل هوش مصنوعی برای بهبود تجربه آموزشی و افزایش کارایی بهره‌برداری کنند.

انتهای پیام/