رصد یک حلقه اینشتین کامل توسط تلسکوپ جیمز وب

تلسکوپ فضایی جیمز وب تصویری جدید و شگفت‌انگیز از یک پدیده نادر کیهانی به نام "حلقه اینشتین" ثبت کرده است.

به گزارش ساینس دیلی، در این تصویر نور یک کهکشان دوردست بر اثر گرانش یک کهکشان نزدیک‌تر خمیده شده و شکلی تقریباً دایره‌ای ایجاد کرده است.

پدیده‌ای نادر: حلقه اینشتین

تصویر جدیدی که توسط تلسکوپ جیمز وب به‌عنوان "تصویر ماه" منتشر شده است، یک حلقه اینشتین را به نمایش می‌گذارد؛ پدیده‌ای نادر و قابل‌توجه که در نگاه اول ممکن است شبیه یک کهکشان غیرعادی به نظر برسد. اما در واقع، این تصویر ترکیبی از دو کهکشان است که در فواصل بسیار متفاوتی از زمین قرار دارند. کهکشان نزدیک‌تر در مرکز تصویر دیده می‌شود، درحالی‌که نور کهکشان دوردست‌تر به دور آن خمیده شده و یک حلقه درخشان را تشکیل داده است.

چگونه حلقه اینشتین شکل می‌گیرد؟

حلقه‌های اینشتین در نتیجه‌ی پدیده‌ای به نام "همگرایی گرانشی" (Gravitational Lensing) رخ می‌دهند. در این پدیده، نور یک جرم دوردست هنگام عبور از کنار یک جرم بسیار سنگین‌تر که در مسیر دید ما قرار دارد، تحت تأثیر گرانش آن خمیده می‌شود. این اتفاق به دلیل انحنای فضا-زمان ناشی از جرم سنگین‌تر رخ می‌دهد. در مقیاس‌های روزمره، این خمیدگی غیرقابل‌تشخیص است، اما در ابعاد کیهانی، مانند عبور نور یک کهکشان از کنار کهکشان دیگر یا یک خوشه کهکشانی، این انحراف به‌وضوح دیده می‌شود.

تراز دقیق، عامل تشکیل حلقه کامل

زمانی که کهکشان دوردست، کهکشان میانجی (عدسی گرانشی) و ناظر روی زمین تقریباً در یک راستا قرار بگیرند، این پدیده به‌گونه‌ای اتفاق می‌افتد که یک حلقه‌ی تقریباً کامل از نور تشکیل می‌شود که به آن "حلقه اینشتین" گفته می‌شود.

اگر این هم‌راستایی کامل نباشد، حلقه ممکن است ناقص به نظر برسد. این همگرایی‌های گرانشی نقش عدسی‌های طبیعی را ایفا می‌کنند و به دانشمندان این امکان را می‌دهند که کهکشان‌های بسیار دور و کم‌نور را که در شرایط عادی غیرقابل‌مشاهده هستند، مطالعه کنند.

در این تصویر، کهکشان عدسی که در مرکز حلقه اینشتین قرار دارد، یک کهکشان بیضوی است که با هسته‌ای درخشان و ساختاری صاف و بدون جزئیات متمایز می‌شود. این کهکشان متعلق به خوشه کهکشانی SMACSJ۰۰۲۸.۲-۷۵۳۷ است. اما کهکشان پس‌زمینه که نور آن به دور کهکشان بیضوی خم شده و حلقه را تشکیل داده است، یک کهکشان مارپیچی است. با وجود تغییر شکل تصویر این کهکشان در اثر همگرایی گرانشی، خوشه‌های ستاره‌ای و ساختار‌های گازی در آن همچنان به‌وضوح دیده می‌شوند.

مطالعه‌ی تکامل کیهان با کمک وب و هابل

داده‌های این تصویر در قالب پروژه‌ی "بررسی همگرایی گرانشی قوی و تکامل خوشه‌های کهکشانی" (SLICE) جمع‌آوری شده است. این برنامه‌ی پژوهشی که با کد ۵۵۹۴ ثبت شده، توسط تیمی از ستاره‌شناسان بین‌المللی به سرپرستی "گیوم ماهلر" از دانشگاه لی‌یژ بلژیک اجرا می‌شود.

این پروژه با استفاده از دوربین مادون قرمز نزدیک NIRCam در تلسکوپ جیمز وب، به مطالعه‌ی نحوه‌ی تکامل خوشه‌های کهکشانی در ۸ میلیارد سال گذشته می‌پردازد. در مجموع، این بررسی ۱۸۲ خوشه کهکشانی را شامل می‌شود.

علاوه بر داده‌های وب، این تصویر شامل اطلاعاتی از دو ابزار مهم تلسکوپ فضایی هابل (متعلق به ناسا و آژانس فضایی اروپا) نیز هست: دوربین میدان وسیع ۳ (WFC۳) و دوربین پیشرفته‌ی نقشه‌برداری (ACS).

این دستاورد علمی جدید، چشم‌اندازی بی‌نظیر از کهکشان‌های دوردست و روند تکامل جهان را برای ستاره‌شناسان فراهم می‌کند و بار دیگر قدرت تلسکوپ جیمز وب را در گشودن راز‌های کیهان به نمایش می‌گذارد.

انتهای پیام/