دنیای عجیب قهرمانانِ زیرزمینی!

مورچه گلوله زن در حال حمل غذا - نیش این مورچه مانند تیر خوردن درد دارد

دنیای عجیب لاروها

کارستن شونروگ، پژوهشگر بریتانیایی، می‌گوید که لارو برخی مورچه‌ها اندام‌های ویژه تولید صدا دارند که برقراری ارتباط را برایشان ممکن خواهد کرد. مورچه‌های بزرگتر البته می‌توانند از سیگنال‌های شیمیایی برای برقراری ارتباط استفاده کنند اما شفیره مورچه‌های نوزاد مانع ترشح فرومون به خارج غشاء آن‌ها می‌شود.

لارو برخی مورچه‌ها خواص فیزیکی دارند که می‌توانند در خدمت تمام کلونی باشند. مورچه‌های دوزنده لیسه‌ای برای چرخاندن پیله‌هایشان ابریشم تولید می‌کنند اما مورچه‌های بالغ از ابریشم برای ساخت لانه استفاده می‌کنند. معمولا از لاروهای ماده برای این کار استفاده می‌شود.

مورچه‌های کارگر و لارو مورچه‌ی آتشین قرمز

نجات کلونی از سیل و معده‌های جمعی!

برخی از گونه‌های مورچه‌ها هنگام سیل برای نجات کلونی از خاصیت شناور ماندن طبیعیِ لاروها استفاده می‌کنند. لارو مورچه فورمیکا سلیسی حین ورود آب به لانه به شکل یک دسته الوار درآمده تا مورچه‌های دیگر غرق نشود.

رفتار لاروها کاملا پیچیده است و نمی‌توان صرفا به ظاهر کوچشکان بسنده کرد. یکی از نمونه‌های عجیب "معده‌های اجتماعی" یا جمعی آن‌ها است. مورچه‌های بالغ به خاطر داشتن کمرهای باریک نمی‌توانند حشرات را بخورند. به همین دلیل، آن‌ها حشرات را به لاروها می‌دهند. لارو نیز پس از مصرف نوعی مایع سرشار از پروتئین تولید می‌کند که مورد استفاده مورچه‌های بالغ قرار می‌گیرد.

تاکتیک‌های پردازش غذای لاروها می‌تواند متمایز باشد. مورچه‌های پونرومورف غذا را هضم کرده و آن را در اختیار مورچه‌های کارگر می‌گذراند. آن‌ها نیز غذا را بلعیده تا پروتئین مورد نیاز ملکه برای تخم ریزی تهیه شود. در روش‌های دیگر نیز از لارو به عنوان نوعی "نرم کننده غذا" استفاده می‌شود تا کارگران بعدا بتوانند به شکل آسان‌تری غذا را در لانه ذخیره کنند.

مورچه میرمیکا به همراه لارو

مور‌چه‌های خون آشام

لارو به دلیل شرکت در زنجیره تامین غذا در چرخه تولید مثل کلونی نیز شرکت دارد. ملکه برای تخم گذاری به پروتئین نیاز دارد و وجود لارو در لانه موجب افزایش باروری آن می‌شود. لارو مورچه‌های فرعون خودشان انتخاب می‌کنند که ترشحاتشان را به کدام مورچه بالغ بدهند.

لارو به طرق دیگر نیز می‌تواند چرخه تولید مثل را تنظیم کند. گرچه مورچه‌های کارگر می‌توانند خود تولید مثل کنند، اما معمولا منتظر ملکه می‌مانند تا از تخم‌هایش مراقبت کنند.

ملکه مورچه درودگر ژاپنی

در پژوهش انجام شده توسط جسی ابی (Jessie Ebie) و همکارانش، پژوهشگران دانشگاه آریزونا، مشخص شد که هرگاه که مورچه‌های کارگر توسط تخم‌‎های ریخته شده توسط ملکه احاطه می‌شدند، به صورت عادی به تخم ریزی خود ادامه می‌دادند.

عجیب‌ترین رفتار: همنوع خواری

با این حال، شاید بتوان عجیب‌ترین رفتار لاروها را "همنوع خواری" دانست. لارو مورچه‌ها گاهی اوقات از یک لارو دیگر تغذیه می‌کند - رفتاری بسیار عجیب در جامعه‌ای که هماهنگی و ایثار در آن حکم‌فرما است. شولتنر می‌گوید: «همنوع خواری یکی از آشکارترین فعالیت‌های خودخواهانه است.»

شولتنر و تیمش اما به این مسئله پرداخته‌اند که چگونه عادت همنوع خواری لاروها می‌تواند به کمک مورچه‌های اطراف بیاید؟ کلونیِ مورچه‌ها می‌تواند متشکل از گروه‌هایی باشد که روابط تنگاتنگی با یکدیگر ندارند. حتی ممکن است صدها و یا هزاران خانواده کنار یکدیگر جمع شوند و یک کلونی را تشکیل دهند. این محققان تردید داشتند که شاید یک لارو به لارو خانواده‌های غریبه و اقوام دورتر حمله کند تا با خوردنش بتواند به پیروزی خانواده‌اش در نبردهای داخل کلونی کمک کند.

آن‌ها پس از بررسی هشت گونه مورچه و با در نظر گرفتن روابط خویشاوندی بین خانواده‌ها، سطح همنوع خواری بین لاروها را بررسی کردند. نتایج نشان داد که لاروها می‌توانند تفاوت بین خواهر و برادرانش با لاروهای غریبه را تشخیص دهند: آمار همنوع خواری در لانه‌ها خانوادگی پایین‌تر از لانه‌های دیگر بود. البته مشخص نیست که لاروها چگونه این کار را انجام می‌دهند.

مورچه‌های دروگر ماریکوپا در مواجهه با گونه‌های دیگر

شولتنر می‌گوید: «لاروها از توانایی ارزیابی محیط و نشان دادن واکنش متفاوت به محیط‌های مختلف برخوردارند. لارو نر در مقایسه با لارو ماده بیشتر به عمل همنوع خواری تن می‌دهد که دلیلش چندان مشخص نیست.»

ابزار دفاعی لانه

لاروها حتی می‌توانند مهاجمین را نیز ببلعند. بسیاری از گونه‌های مورچه نوعی انگل اجتماعی بوده و با سرعت خانه یک گونه دیگر، کلونی خود را در آنجا تاسیس می‌کنند. مثلا ممکن است که یک ملکه جوان وارد یک لانه بیگانه شود و در آنجا تخم‌ریزی کند. سپس کارگران لانه ساکن ترغیب می‌شوند که از بچه‌های ملکه سرپرستی کنند تا زمانی که نوادگان ملکه بر لانه مسلط شوند.

تیم شولتنر در حال تحقیق بر روی این موضوع هستند که لاروها چگونه می‌توانند از طریق همنوع خواری از لانه محافظت کنند. زمانی که ملکه وارد یک لانه دیگر می‌شود، مورچه‌های ساکن معمولا آن را مستقیما نمی‌کشند، بلکه لاروها از طریق خوردن تخم‌های ریخته شده توسط ملکه با آن مقابله می‌کنند. شولتنر می‌گوید: «ما متوجه شدیم که لارو با تخم‌های مختلف به اشکال متفاوتی رفتار می‌کند. به همین دلیل است، احتمالا آن‌ها تخم‌های مزاحم را شناسایی کرده و آن را می‌خورند.»

یافته‌های اولیه همین فرضیه را اثبات می‌کند. اما اثبات علمی اینکه چگونه لاروها تفاوت بین تخم‌های خودی و ناخودی تشخیص می‌دهند، چالش بعدی خواهد بود. مورچه‌های بالغ از شاخک‌های خود و استفاده از حس بویایی برای شناسایی محیط پیرامون خود استفاده می‌کنند اما لاروها فاقد حسگر و اندام‌های تشخیص بو هستند. البته لارو حشرات دیگر، گیرنده‌های بویایی را روی قسمت‌های دیگر بدنشان دارند و این احتمال وجود دارد که لارو مورچه نیز از همین الگو استفاده کند. شولتنر می‌گوید: «این موضوع به ما می‌فهماند که آن‌ها می‌توانند محیط شیمیایی خود را ارزیابی کنند.»

نوزاد مورچه، لارو، با تبدیل شدن به مورچه بالغ بسیاری از توانایی‌هایش را از دست می‌دهد اما همچنان برخی از ویژگی‌های دوران کودکی‌اش را حفظ می‌کند. برای نمونه، مورچه‌های نوزاد از همان ابتدا بوی هم لانه‌ای‌هایشان را به خاطر می‌سپارند تا بعدها در زمان بلوغ بتوانند اعضای کلونی خود را شناسایی کنند. همچنین نوع تغذیه و محیط زندگی در دوران لارو، می‌تواند تعیین کننده باشد: مورچه‌های کارگر یا ملکه. دلیلش نیز این است که آن‌ها پیش از رسیدن به بلوغ، به بالاترین حد جثه فیزیکی خود می‌رسند.

در حقیقت، آینده کلونی به طرق مختلف در گروی لاروها است. آنچه بر سر لاروها می‌آید، می‌تواند خصوصیاتی را در آن‌ها ایجاد کند که بعدها از طریق فرآیند "انتخاب طبیعی" به نسل‌های آینده منتقل خواهد شد. کلونی در حال رشد مورچه‌ها معمولا محصول خاستگاه‌های متواضعانه لاروها است. شولتنر می‌گوید: «مهم نیست که این لاروها در دوران بزرگسالی چه کاری انجام می‌دهند، اما آنچه در دوران رشد انجام می‌دهند بر میزان موفقیتشان در دوران بلوغ تاثیر خواهد گذاشت.»

منبع:فرادید