عبدالله باکیده، سوته‌دلی برای تمام فصول

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، این مراسم با تلاوت آیاتی چند از قرآن کریم و پخش سرود ملی جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، کارگردانان و هنرمندان و خانواده عبدالله باکیده از مهمانان حاضر در این مراسم بودند که طی آن چندتن از هنرمندان به بیان خاطرات و ناگفته‌هایی درمورد این کارگردان قدیمی سینمای کشورمان پرداختند.

امیرشهاب رضویان اولین کسی بود که به دعوت مجری برنامه روی صحنه آمد. او گفت: عبدالله باکیده سینماگر خوبی از همدان هست و همیشه افتخار ما بوده‌ است. زمانی که من شروع به کار فیلمسازی کردم نوجوان بودم و در کتابی که بخش سینمایی وزارت فرهنگ و هنر چاپ کرده بود مشخصاتی از فیلم کوتاه زیارت ساخته عبدالله باکیده در سینمای آزاد همدان را دیدم. این برای من سوال ایجاد کرد که عبدالله باکیده چه کسی است؟ بعد از این موضوع من بارها با او برخورد داشتم.

او در ادامه با اشاره به خاطراتی از همسایگی با عبدالله باکیده افزود: ما خاطرات خوبی در آن خانه داشتیم و همیشه عاشق این بودم که عبدالله باکیده قصه‌های آن خانه را برای من تفسیر کند. عبدالله قشنگ قصه می‌گوید و بیان خوب و شیرینی دارد آن دوسال سکونت ما در آن خانه با همسایگی او بسیار لذت‌بخش بود.

رضویان اضافه کرد: شکل گیری فیلمسازی در همدان وامدار عبدالله باکیده است که فیلم ساختن را دوست داشت و به تهران آمد و شعبه‌ای از سینمای آزاد را راه انداخت و خودجوش آغاز به فیلم ساختن کرد. این تشکیلات وجود داشت و بعد ما که یک نسل بعد بودیم، آمدیم و و فیلمساز شدیم. در بسیاری از مواقع آدم‌ها نمی‌دانند همت‌هایی که می‌کنند راه را برای نسل بعد باز می‌کند. عبدالله باکیده سینمای آزاد همدان را ساخت و هنوز یاد و خاطره او در آنجا هست. در سال ۶۴ هم زمانی که می‌خواستم به مناطق جنگی بروم عبدالله باکیده تجهیزات فیلمبرداری در اختیار من گذاشت که تصاویر خوبی هم گرفتم که این هم دیگر لطف ایشان به من بود.

در ادامه محسن امیر یوسفی؛ رییس کانون کارگردانان عنوان کرد: فیلم کوتاه زیارت ساخته عبدالله باکیده همچنان یکی از الگوها در حوزه فیلم کوتاه است. شروع کار ایشان از سینمای آزاد بود و هنوز همین نگاه مستقل و متفاوت در فیلم‌های او وجود دارد. برگزاری این مراسمات با عنوان بزرگداشت و به معنی پایان کار یک فیلمساز و یا تجلیل از او برای یک عمر فعالیت نیست بلکه امیدواریم شروعی بر ادامه فعالیت فیلمسازان از جمله عبدالله باکیده باشد. برگزاری این مراسم برای دو هفته قبل برنامه‌ریزی شده بود اما به اسرار خود ایشان و به دلیل اتفاقاتی که در آبان‌ماه افتاد با تاخیر برگزار شد.

علی سبزواری دیگر کارگردان حاضر در این مراسم گفت: اولین همکاری من با عبدالله باکیده در سال ۶۰ و در فیلم «دیده‌بان» حاتمی‌کیا بود. باکیده در آن فیلم مدیر تولید بود و من تازه تحصیلاتم به اتمام رسیده بود و با روحیه‌ای دانشجویی و روشن‌فکری دهه شصت آغاز به کار کرده بودم. چیزهایی که در آن فیلم و در همکاری با عبدالله باکیده می‌دیدم برای من جالب و جذاب بود و در بسیاری از فیلم‌هایی که بعدها کار کردم نظیر آن را کمتر دیدم. ویژگی بسیار بارز او این بود که فیلمسازی را در چنبره تولید نمی‌دید و همواره تولید را در کنار کیفیت فیلم می‌دید. در آن زمان برای کسانی که کار تولید می‌کردند بیشتر بخش اجرایی و تولیدی و مالی حائز اهمیت بود درحالی که تولیدی که در خدمت فرهنگ و کیفیت فیلم بود می‌توانست فیلم خوبی باشد. عبدالله باکیده چون از سینمای آزاد آمده بود و تحصیلات آکادمیک و تجربیات بسیاری داشت این بخش را طوری تنظیم می‌کرد که تولید درکنار کارگردان باشد. درواقع کار تولید بازوی کارگردان بود. این موضوع چیزی بود که من از ایشان آموختم و تلاش کردم بعدها از این آموخته استفاده کنم. مورد دیگر درمورد عبدالله باکیده کارگردانی او است. پیش از اینکه به گروه فیلمسازی «پوتین» اضافه شوم دستیار تدوین مهرزاد مینویی در فیلم دیگری بودم. در آن مدت نکات بسیاری از او یاد گرفتم. نکته جالب این بود که بعد از کار در فیلم «پوتین» متوجه شدم این بود که بسیاری از آموخته‌های من از مهرزاد مینویی که در فیلم‌های دیگر اجرا نمی‌شد، در این فیلم رعایت شده بود. از دیگر ویژگی‌های باکیده توجه به جزییات به معنای دست گذاشتن روی چیزهایی است که تماشاگر دوست دارد ببیند، است. فیلم «پوتین» با وجود اینکه سال ۶۹ ساخته شده است اما کار قرص و محکمی است و نقص‌هایی که فیلم‌های دهه شصت دچارش بودند مانند عدم توانایی در قصه‌گویی را ندارد و شعارزده نیست. شاید بهتر بود توجه ویژه‌تری در آن سال‌ها به فیلم می‌شد.

ناصر غلامرضایی نیز با ابراز خوشحالی از اختصاص شبی برای سینمای آزاد و اشاره به دوستی خود با عبدالله باکیده به مدت پنج دهه، درباره این کارگردان گفت: عبدالله باکیده مانند یک برادر بزرگ برای من عزیز است. اگر قرار باشد میان صدها فیلمی که در سینمای آزاد ساخته شده است پنجاه فیلم را انتخاب کنیم به طور حتم یک یا دو فیلم از عبدالله باکیده در آن حضور دارد. من فیلم «چاقو» را انتخاب می‌کنم که متاسفانه در دسترس نیست و در خارج از کشور گم شده است و یا فیلم «زیارت» که متاسفانه فرصت نمایش مجدد این آثار از ما دریغ شد. البته خبرهای خوبی مبنی بر پیدا شدن این فیلم‌ها وجود دارد. باکیده فیلمسازی است که هیچ گاه فیلم خود را نساخت. او طرح‌های بکر و درجه اولی داشت و زمانی که با هم بودیم آن طرح‌ها را با من درمیان می‌گذاشت. باکیده خود از دلشدگان و سوته‌دلان سینمای ایران است چراکه فیلم‌های خود را نساخت.

او ادامه داد: ما و فیلمسازان هم نسلمان محو نشدیم بلکه نیمکت‌نشین شده‌ایم و نظاره‌گر نسل‌های بعد هستیم که راه ما را ادامه می‌دهند. عبدالله باکیده خود را وقف سینمای ایران کرد و در فیلم‌های زیادی به عنوان مدیر تولید، طراح صحنه و لباس و غیره حضور داشت و کمتر فیلم خود را ساخت. اگر بخواهم در یک جمله او را تعریف کنم می‌گویم، مردی برای تمام فصول و یار و یاور تمام همراهان سینمای آزاد و حرفه‌ای.

در ادامه مجید قاری‌زاده به روی صحنه آمد و به بیان خاطراتی از عبدالله باکیده پرداخت: آشنایی من و باکیده مربوط به جشنواره‌ای در شیراز است که او در آن رویداد حسی مدیریتی داشت ودور هم فیلم‌ها را می‌دیدیم و نقد می‌کردیم و از طرح‌های آینده حرف می‌زدیم. درواقع خود دانشگاه بزرگی برای ما بود. هنوز هم این حس میان ما وجود دارد و فیلمنامه‌ها را با همان حس برای هم تعریف می‌کنیم. باکیده بعد از انقلاب پذیرفت که مدیر تولید فیلم «سرزمین آرزوها»ی من باشد. او همیشه همراه کارگردان بود. کارهایی که کارگردانی کرد هم کارهای خوبی بودند. فیلم «پوتین» او هم یکی از فیلم‌های خوب اوست. باکیده به دنبال سوپراستار نمی‌رود و به گونه‌ای قصه را تعریف می‌کند که مخاطب را با خود همراه کند. فیلم‌هایی که فیلمسازان هم نسل ما مانند عبدالله باکیده ساختند، پلان‌های به یاد ماندنی دارد.

عبدالله باکیده آخرین سخنرانی بود که به روی صحنه آمد و ضمن تشکر از برگزار کنندگان این شب بیان کرد: مدتی قبل که کانون کارگردانان و دوستان دیگر درخواست برگزاری این شب را داشتند، من از آن‌ها خواهش کردم تا اجازه دهید لبخند به لب مردم بازگردد و سپس این جلسه را برگزار کنیم. فکر می‌کنم افراد دیگری بودند که از من برای برگزاری این شب سزاوارتر هستند.

ما همه عاشق سینما هستیم و شاید نتوانیم فیلم‌های خود را بنا به دلایلی بسازیم اما زمانی که انقلاب شد من با تمام تجربه‌های گذشته خودم و همراه مهندس بهشتی و دیگر دوستان تلاش کردیم تا ماشین سینما که توقف کرده بود را به حرکت بیاندازیم. به این صورت بود که اولین قدم‌های آموزشی سینما را برداشتیم.

او با اشاره رفاقت‌ها در سینما گفت: ما هیچ گاه به کار یک دیگر حسادت نکردیم. اگر برای ساخت یک فیلم کمکی از دستمان بر می‌آمد برای هم انجام می‌دادیم. سینما رفاقت‌های ما را به هم گره می‌زد. من درکارهایی که مدیر تولید بودم به این فکر می‌کردم که چگونه فیلم اثری شاخص شود.

باکیده تاکید کرد: در سینمای دفاع مقدس نیز من و رسول ملاقلی‌پور همیشه قدم‌های اول را برداشتیم. نه اینکه بخواهم پز فیلم جنگی و پروپاگاندای آن‌روزها را بدهم بلکه اعتقاد به این داشتم که فیلم خوب ساخته شود. فیلم پوتین هم اثری است که صحنه‌های واقعی از خرم‌شهر و آبادان و جزیره مینو را ثبت کرده است.

او افزود: از کانون کارگردانان خواهش می‌کنم که از بزرگان سینما حتی آن‌هایی که پیش از انقلاب بودند ، یاد کند. همانند ساموئل خاکچیان که دکوپاژ را به سینما آموخت و بسیاری دیگر که باید از آن‌ها تجلیل کرد. من از بخش خصوصی آمده‌ام. اگر گرایش اکشن در فیلم هست به این دلیل است که زمانی که شخصی در موضوعی ملی سرمایه‌گذاری می‌کند باید کمکش کرد و جوری فیلم ساخت که ضرر نکند و من این کار را کردم هرچند دوست داشتم پوتین فقط یک جفت پوتین باقی مانده در پای یکسری آدم باشد. امیدوارم تمام کسانی که فیلم می‌سازند مورد تقدیر جامعه فرهنگی و مردمی ما قرار بگیرند چراکه سینما صنعتی سخت و گران است.

در ادامه برگزاری شب کارگردانان ایران لوح تقدیر و هدایایی از سوی صندوق اعتباری هنر، بنیاد سینمایی فارابی و هیئت مدیره کانون کارگردانان سینما به عبدالله باکیده اهدا و از تمبر ویژه او رونمایی شد.

باکیده پس از دریافت جایزه روی سن اعلام کرد مصمم است در ادامه فعالیت سینمایی خود، از فیلمسازان فیلم اولی حمایت کند.

پایان بخش این مراسم، اکران فیلم پوتین ساخته عبدالله باکیده بود.