نانوپوشش پیشتاز بازار محصولات نانو در ایران

زهرا وجدانی: بررسی‌های صورت‌گرفته از بازار محصولات نانو در ایران نشان می‌دهد که فناوری «نانوپوشش» با اختلاف قابل توجهی، بیشترین سهم را در میان فناوری‌های مختلف نانو دارد و توانسته با کاربرد‌های گسترده‌اش در صنایع گوناگون، جایگاه نخست را در بازار به خود اختصاص دهد. بر اساس گزارشی تحلیلی که سهم فناوری‌های مختلف نانو را در بازار ایران در ابتدای سال ۱۴۰۳ مورد بررسی قرار داده است، پس از نانوپوشش، نانوکامپوزیت و نانوکاتالیست به ترتیب رتبه‌های دوم و سوم را در اختیار دارند.

این گزارش با تحلیل داده‌های آماری به بررسی دلایل موفقیت فناوری‌های خاص نانو و میزان نفوذ آنها در بخش‌های مختلف صنعت کشور می پردازد.

نانوپوشش؛ با ۴۱ درصد سهم، در صدر بازار فناوری‌های نانو

مطابق با داده‌های این گزارش، نانوپوشش‌ها با ۴۱ درصد سهم، بیشترین حضور را در بازار نانو ایران دارند. علت این موفقیت را می‌توان در چند محور کلیدی جست‌و‌جو کرد:

۱. گستردگی کاربرد در صنایع مختلف: از خودروسازی و صنعت ساختمان گرفته تا نساجی، لوازم خانگی و صنایع نفت و گاز، نانوپوشش‌ها به دلیل ویژگی‌های فنی منحصر‌به‌فرد خود از قبیل مقاومت در برابر خوردگی، خواص ضدآب، خاصیت ضد لک و افزایش دوام سطح، به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

۲. شرایط اقلیمی ایران: عواملی مانند گرد و غبار زیاد، رطوبت بالا در مناطق شمالی و جنوبی کشور و تابش شدید آفتاب، نیاز به فناوری‌های محافظتی را افزایش داده است. در این زمینه نانوپوشش‌ها توانسته‌اند به عنوان راه‌حلی مقرون‌به‌صرفه و کارآمد عمل کنند.

۳. کاهش هزینه‌های نگهداری و افزایش عمر مفید تجهیزات: در صنایعی نظیر نفت و گاز که تأسیسات در معرض خوردگی شدید قرار دارند، استفاده از نانوپوشش‌ها به کاهش چشمگیر هزینه‌های تعمیر و نگهداری منجر شده است.

۴. ارتباط با صنایع پررونق: خودروسازی، صنعت ساختمان و تولید لوازم خانگی از جمله صنایع فعال کشور هستند که نیاز بالایی به فناوری‌های محافظتی دارند و همین موضوع موجب افزایش تقاضا برای نانوپوشش‌ها شده است.

نانوکامپوزیت؛ با ۲۷ درصد، دومین فناوری پرکاربرد بازار نانو

دومین فناوری پرکاربرد در بازار نانو، نانوکامپوزیت‌ها هستند که با ۲۷ درصد سهم، نقش مهمی در صنایع مختلف ایفا می‌کنند. این ترکیبات پیشرفته، به‌دلیل خواص فیزیکی و مکانیکی بهبود‌یافته خود، به‌تدریج جایگزین مواد سنتی شده‌اند.

در صنعت خودروسازی، استفاده از نانوکامپوزیت‌ها موجب کاهش وزن خودرو، افزایش استحکام، کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندگی شده است. همچنین در صنعت ساختمان، این مواد به دلیل مقاومت بالا و وزن کم، جایگزین مناسبی برای مصالح سنتی مانند بتن، سیمان و فولاد محسوب می‌شوند. صنایع بسته‌بندی و پزشکی نیز با استفاده از نانوکامپوزیت‌ها موفق شده‌اند طول عمر محصولات را افزایش دهند و از نفوذ اکسیژن، رطوبت و سایر عوامل تخریب‌کننده جلوگیری کنند.

نانوکاتالیست؛ سهم ۱۲ درصدی در صنایع شیمیایی و محیط‌زیست

در رتبه سوم، نانوکاتالیست‌ها با سهم ۱۲ درصدی قرار دارند. این فناوری عمدتاً در فرآیند‌های شیمیایی، صنایع پتروشیمی، تولید سوخت و تصفیه آلاینده‌ها کاربرد دارد. نانوکاتالیست‌ها با بهینه‌سازی فرآیند‌های شیمیایی، مصرف انرژی را کاهش داده و بازدهی را افزایش می‌دهند. در شرایطی که بحران انرژی و ضرورت توسعه پایدار مطرح است، استفاده از این نوع فناوری در ایران در حال گسترش است.

اکسیداسیون حرارتی؛ ۱۰ درصد سهم با تمرکز بر تصفیه هوا و فاضلاب

اکسیداسیون حرارتی با ۱۰ درصد سهم بازار، به عنوان یکی دیگر از فناوری‌های مهم نانو مطرح است. این فناوری بیشتر در تصفیه آلاینده‌های هوا، کنترل گاز‌های گلخانه‌ای و تصفیه فاضلاب کاربرد دارد. با توجه به افزایش آگاهی عمومی نسبت به مسائل زیست‌محیطی، کاربرد این فناوری در صنایع مرتبط در حال رشد است.

پرداخت و عملیات سطحی؛ ۴ درصد سهم در صنایع پیشرفته

فناوری‌های مربوط به پرداخت و عملیات سطحی با بهره‌گیری از نانوفناوری، موجب بهبود خواص مکانیکی، مقاومت به خوردگی و عملکرد قطعات شده‌اند. این حوزه با ۴ درصد سهم بازار، در صنایعی مانند هوافضا، خودروسازی، الکترونیک و تولید قطعات دقیق اهمیت بالایی دارد.

نانوآمیزه‌ها؛ ۳ درصد سهم و نقش در تولید مواد نوین

نانوآمیزه‌ها یا فناوری اختلاط نانومواد، با ۳ درصد سهم بازار، به تولید موادی با ویژگی‌های جدید و بهبود‌یافته کمک کرده‌اند. این فناوری در تولید لاستیک‌های مقاوم‌تر، پلاستیک‌های سبک و بادوام، و مصالح ساختمانی پیشرفته نقش مهمی ایفا می‌کند.

سایر فناوری‌های نانو؛ ۳ درصد

در بخش "سایر فناوری‌ها"، دسته‌ای از فناوری‌های نوظهور نانو قرار دارند که هنوز سهم قابل‌توجهی از بازار ندارند، اما روند رو‌به‌رشدی را طی می‌کنند. این فناوری‌ها شامل نانوذرات خاص، پوشش‌های نوآورانه، و روش‌های جدید تولید نانومواد هستند. گرچه این دسته در حال حاضر تنها ۳ درصد بازار را در اختیار دارد، اما با توجه به نوآوری بالا، پیش‌بینی می‌شود در آینده جایگاه مهم‌تری پیدا کند.

دارورسانی؛ گرچه فقط ۱ درصد، اما حیاتی

در حوزه پزشکی، فناوری دارورسانی مبتنی بر نانو تنها ۱ درصد از سهم بازار نانو ایران را به خود اختصاص داده، اما نقش کلیدی در بهینه‌سازی اثربخشی داروها، کاهش عوارض جانبی، و ارتقای کیفیت درمان دارد. این فناوری در حال حاضر به صورت محدود در ایران استفاده می‌شود، اما اهمیت آن در سلامت عمومی و پزشکی نوین، جایگاهی حیاتی برای آن رقم زده است.

فرصت‌ها و روند‌های آتی بازار نانو در ایران

تحلیل کلی داده‌ها نشان می‌دهد که بازار نانو در ایران، به‌ویژه در بخش‌هایی نظیر نانوپوشش، نانوکامپوزیت و نانوکاتالیست، روند رو به رشدی را تجربه می‌کند. تمرکز بر کاربرد‌های صنعتی و پاسخ به نیاز‌های بومی از جمله عواملی است که موجب موفقیت این فناوری‌ها شده‌اند.

با این حال، بخش‌هایی نظیر دارورسانی، کیت‌های تشخیصی، حسگر‌های نانویی و تولید نانوذرات خاص نیز در حال توسعه هستند و انتظار می‌رود با سرمایه‌گذاری هدفمند و تسهیل مسیر تجاری‌سازی، این فناوری‌ها سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند.

در پایان می‌توان گفت که توسعه بازار نانو در ایران نیازمند حمایت‌های فناورانه، افزایش بودجه‌های تحقیقاتی، اتصال بهتر دانشگاه و صنعت، و ایجاد زیرساخت‌های استاندارد برای تجاری‌سازی فناوری‌ها است. تنها در این صورت است که می‌توان از ظرفیت‌های عظیم نانو برای ارتقای فناوری ملی، تولید ثروت و پاسخ به چالش‌های زیست‌محیطی، صنعتی و پزشکی استفاده کرد.

انتهای پیام/