بررسی و تطبیق چند جاینام و طایفه در لرستان در نبرد داریوش و وه‌یزدات

خبرگزاری برنالرستان- گروه اجتماعی : بافت ایلیاتی لرستان وابعاد مردمشناسی آن هنوز از ناشناخته ترین لایه های حیات این مردم کهن است واگرچه  در مناظر گوناگون پرتوهایی به آن از طرف محققان مختلف افکنده شده است ولی ریشه های تاریخی وتبار باستانی بسیاری از طوایف وقبایل این قلمرو باستانی هنوز ناشناخته مانده ونیازمند ژرف اندیشی بسیار و مداقه بیشتر است این مقاله نیز پرتوی است به ریشه های یکی از قبایل این قوم کهن در بسترتاریخ شکوهمند پارسیان باستان وکشکمکش های آنان ، که  توسط یکی از علاقه مندان در اختیارما گذاشته شده است :

- اثر اساتید آقایان دکتر بهزاد معینی سام(استادیار دانشگاه همدان) و علیرضا باژدان(کارشناس‌ارشد فرهنگ و زبان‌های باستانی،دانشگاه همدان)

در این مقاله که حاوی بررسی از دو جنبه  تاریخی و زبانشناختی است جاینام هایی(نام مکان) از بالاگریوه  و نام یکی از طوایف بالاگریوه(جودکی) در نبرد داریوش هخامنشی و وه یزدات(بردیا فرزند کوروش بزرگ) که در کتیبه بیستون آورده شده اند بررسی و تطبیق داده می شود.

جورج کامرون و توین‌بی هر دو معتقدند که سرزمین اصلی و موروثی دودمان هخامنشیان منطقة پارسواش در بخش علیای رود کرخه(در جنوب ماد و شمال دشت عیلام) بود (توین بی، 1379،75). که این منطقه با منطقه بالاگریوه کنونی در تطابق است...

او در مورد موقعیت پارس می‌نویسد: «پارس از یک سو شامل لارستان و کرمان و از سوی دیگر دربرگیرنده لرستان بود.»(توین بی،1379،75)

سیدنی اسمیت نیز می‌نویسد: «چیش پیش(جد کوروش) قلمرو موروثی خود، پارسواش، واقع در لرستان را همراه با انشان، که در اوایل حکومت خود به دست آورده بود، سهم پسر بزرگ‌ترش، کوروش اول کرد و پارسای جدید را به پسر کوچک‌ترش داد».(توین بی،1379،76).

کتیبه بیستون سه طایفه سرکش پارسی بنامهای «یَاوتی‌یا» ، «مَکَه» و «اسگرتیه» را نام می برد، مَکَه در لارستان و اسگرتیه در کرمان.

محققین با بررسی تحول واجی و آوایی از زبان فارسی باستان تا به امروز،همچنین بررسی زبانهای اکدی،عیلامی و هندواروپایی(آریایی) معتقدند که «یَاوتی‌یا» همان واژه «جودکی» امروزی است که طایفه ای از طوایف بالاگریوه است...

داریوش «یَاوتی‌یا» را یکی از طوایف پارس و قوم و قبیله وه یزدات(بردیا) به حساب می آورد.

در کتبیه بیستون اشاره شده که در منطقه «یَاوتی‌یا»که یکی از مناطق پارس است، شورشی به حمایت از وه یزدات(بردیا) علیه داریوش صورت میگیرد و بخشی از سپاه پارس به بردیا می پیوندند اما داریوش به کمک نیروهای مادی در «رَخا»(شهری در پارس) و سپس در کوه «پَرگه»، بردیا را شکست می دهد.

محققین با بررسی تحول واجی و آوایی ، رَخا را همان منطقه «ریخو» و کوه پَرگه را همان کوه «برگه» امروزی در منطقه بالاگریوه می دانند بخصوص اینکه در گویش مردم این منطقه، هنوز کوه و کوهپایه را «بِرگ» می خوانند.

در ادامۀ نبرد داریوش با وه یزدات(بردیا)، که در کتیبۀ بیستون توصیف شده است، به چهارمین مکان این درگیری اشاره می‌شود. منطقه ای بنام «پیشی یااووادام» است. که محققین با بررسی تحول زبانی آن را «باغ پیش بادامک» یکی از روستاهای امروزی بالاگریوه می دانند.

محققین در مقاله مذکوردر بررسی جاینام‌های ذکر شده با بررسی مسیر حرکت داریوش به دنبال وه‌یزدات(بردیا) به نتایج بالا می رسند.

نویسنده:  کیانوش بابایی