«مجلس شهادت حضرت علی (ع)» به روایت یک آیین جهانی

تعزیه‏‌خوانی و شبیه‏‌خوانی در اجرا تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند، اما در کل می‌توان گفت «شبیه‏‌خوانی و تعزیه‏‌خوانی‏» یک سنت هنری و نمایشی است.

تعزیه به معنای متعارف، نوعی نمایش مذهبی و سنتی ایرانی-شیعی، بیشتر درباره کشته‌شدن حضرت امام حسین و مصائب اهل بیت است. واژه تعزیه - تعزیت در ریشه به معنای توصیه به صبر کردن، خرسندی دادن و پرسش از بازماندگانِ درگذشتگان و در برخی مناطق ایران مانند خراسان به معنای مجلس ترحیم است.

حتی برخی پژوهشگران، پیشینه تعزیه را به آیین‌هایی مانند مصائب میترا، سوگ سیاوش، و یادگار زریران باز می‌گردانند و برخی پدید آمدن آن را متأثر از عناصر اساطیری میان رودان، آناطولی و مصر، و کسانی نیز مصائب مسیح و دیگر افسانه‌های تاریخی در فرهنگ‌های هند و اروپایی و سامی را در پیدایی آن کارساز دانسته‌اند. ولی به گمان بسیار، تعزیه جدا از شباهت‌هایش با عزاداری‌های آیینی گذشته شکل تکامل یافته‌تر و پیچیده‌ترِ سوگواری‌های ساده شیعیان سده‌های نخستین برای شهدای کربلا است.

تعزیه ۳۰ آبان ۱۳۸۹ با کمک اداره کل هنرهای نمایشی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در فهرست میراث ناملموس جهانی یونسکو به ثبت رسید، اما تا رسیدن این آئین جهانی به استانداردهای لازم، هنوز زمان نیاز است.